Theo Reuters, hai nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Y học Lancet hồi đầu tháng 8 này cho thấy vaccine phòng virus rota an toàn và hiệu quả trong việc ngăn ngừa những bệnh lý nguy hiểm ở dạ dày và ruột do rotavirus gây ra tại các quốc gia đang phát triển, nơi mà hằng năm có hơn 400 nghìn trẻ em dưới 5 tuổi tử vong vì các nguyên nhân từ virus rota. Dựa trên các kết quả có được tại các nước châu Á và châu Phi, các tác giả của nghiên cứu đề nghị các chính phủ của các quốc gia trong hai châu lục trên cần tạo cho vaccine rotavirus những sự ưu tiên trong công tác phòng chống bệnh tật ở trẻ em.
Mặc dù hiện nay vaccine virus rota là một phần trong chương trình tiêm chủng thường niên cho trẻ tại các quốc gia phát triển, tuy nhiên vaccine này cũng còn được yêu cầu cho các vùng mà sự cung cấp nước sạch và hệ thống chăm sóc y tế thiếu thốn, nơi tiêu chảy là một trong những nguyên nhân chính làm chết nhiều trẻ em nhỏ.
Năm 2009, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khuyến cáo loại vaccine rotavirus đường uống nên được đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia cho trẻ dựa trên các kết quả nghiên cứu trước đó về vaccine ngừa virus rota.
“Để thực hiện cuộc nghiên cứu tại châu Á, các nhà khoa học đã sử dụng phương pháp thử nghiệm ngẫu nhiên trên 2 nghìn trẻ em từ 1 đến 3 tháng tuổi tại vùng nông thôn Matlab của Bangladesh và một khu vực thành thị của Việt Nam. Các trẻ em được chọn ngẫu nhiên để nhận 3 liều vaccine rotavirus đường uống hóa trị 5 – 2ml hoặc giả dược ở các lứa từ 6, 10 và 14 tuần tuổi, và được kết hợp dùng chung với vaccine bại liệt đường uống”, tác giả nghiên cứu nói.
Tạp chí Lancet cho biết, sau 2 năm với cuộc thử nghiệm trên, 38 trẻ được uống vaccine đã nhiễm khuẩn nặng với virus rota, trong khi 71 trẻ dùng giả dược đã ở trong tình trạng như vậy. Ngoài ra, tỷ lệ mắc các tác dụng phụ đáng kể cũng thấp ở cả trẻ dùng vaccine (2,5%) và trẻ dùng giả dược (2,0%).
 |
Tiêu chảy do virus rota là nguyên nhân chính làm chết 2 triệu trẻ em mỗi năm
(Ảnh: dipity.com) |
“Với khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới về vấn đề vaccine rotavirus tại thời điểm này, các chính phủ của các quốc gia tại châu Phi và châu Á đang xem xét quyết định ưu tiên đưa vaccine rotavirus vào chương trình hoạt động chính trong hệ thống y tế công cộng của họ. Các thử nghiệm của chúng tôi cho thấy vaccine đường uống chứa rotavirus sống, giảm độc lực, phân lập ở người tỏ ra rất hiệu quả trong việc làm hạ thấp hơn 50% tỷ lệ mắc các bệnh lý nguy hiểm ở dạ dày và ruột do virus rota gây nên tại các vùng dân số đang phát triển của châu Á”, các tác giả nghiên cứu trình bày trong Tạp chí Lancet.
Nghiên cứu hiệu quả của vaccine virus rota tại châu Phi cũng được thử nghiệm với hơn 5.400 trẻ từ 4 đến 12 tuần tuổi bao gồm cả trẻ đang nhiễm HIV/AIDS, được chia thành nhiều nhóm để nhận vaccine hoặc giả dược vào thời điểm 6, 10 và 14 tuần sau sinh. Nghiên cứu thử nghiệm được tiến hành tại một số vùng nông thôn của Ghana và kenya, và tại một khu vực thành thị của Mali.
 |
Nhóm tư vấn của Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo nên đưa vaccine
rotavirus vào chương trình tiêm chủng quốc gia của tất cả các nước
trên thế giới. (Ảnh: brown.edu) |
Sau 2 năm, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận được 79 trường hợp mắc các bệnh lý nghiêm trọng ở ruột do virus rota ở nhóm dùng vaccine và 129 ca trong tình trạng trên ở nhóm được dùng giả dược. Tỷ lệ tác dụng phụ nghiêm trọng một lần nữa cũng thấp ở cả hai nhóm vaccine (1,5%) và giả dược (1,7%).
Vaccine rotavirus hóa trị 5 đã cung cấp một sự bảo vệ rất khả quan chống lại các bệnh lý nguy hiểm ở dạ dày và ruột do virus rota gây ra ở trẻ nhỏ trong 2 năm sau khi dùng vaccine. Các nhà nghiên cứu cho biết thêm, hiệu quả của vaccine đặc biệt cao trong một năm đầu đời của trẻ (64,2%). Bên cạnh đó, vaccine còn cho thấy hiệu quả trong giảm tỷ lệ tử vong và giảm gánh nặng cho nền kinh tế các nước khi chi phí điều trị là một con số rất đáng kể.
Các tác giả còn cho biết, tại châu Phi, nơi các trẻ em nhỏ tử vong vì bệnh tiêu chảy và sự yếu kém của hệ thống y tế cơ sở thì việc sử dụng vaccine rotavirus là một điều cấp thiết. Cùng với việc giới thiệu vaccine rotavirus cho trẻ em châu Phi, vaccine viêm màng não và viêm phổi kết hợp cũng sắp được đưa vào sử dụng tại một số quốc gia châu Phi sẽ thúc đẩy nhằm tạo ra một kỷ nguyên mới trong nổ lực làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong của trẻ em nơi đây.
 |
Virus rota trong mẫu bệnh phẩm của một bệnh nhi
(Ảnh: answers.com) |
Cùng quan điểm với Lancet, ông Anthony Nelson thuộc trường Đại học Hồng Kông và Roger Glass thuộc Viên Y học Hoa kỳ cũng đưa ra lời kiến nghị với WHO cho phép Liên minh Vaccine Toàn cầu (GAVI Alliance) đẩy nhanh quá trình cung cấp vaccine đến các chương trình tiêm chủng quốc gia của của 72 nước có thu nhập bình quân đầu người thấp nhất thế giới bằng cách trợ giá mua vaccine trong một khoảng thời gian có hạn với mức 0,10 đến 0,30 USD/liều.
“Mặc dù giá thành giảm có thể ảnh hưởng tiêu cực đến một số nhà hoạch định chính sách nhưng nhiều lo ngại cho rằng nếu không đảm bảo được việc giảm giá thành trong tương lai thì các chương trình tiêm chủng rotavirus sẽ không thể tiếp tục thực hiện được nếu việc trợ giá kết thúc. Khi các công ty dược phẩm của các nước đang phát triển được bản quyền sản xuất sẽ làm giá thành các loại vaccine này giảm xuống, tuy nhiên cho đến nay vaccine rotavirus hiện đang có trên thị trường vẫn do hai công ty đa quốc gia độc quyền sản xuất”, Nelson và Glass cho biết.