Tổ chức Y tế Thế giới vừa mới ban hành những hướng dẫn mới cho việc điều trị sốt rét và trên hết là những biện pháp an toàn và hiệu quả trong mua sắm thuốc và điều trị bệnh sốt rét. Trong những năm gần đây, phương pháp trị liệu artemisinin kết hợp (artemisinin combination therapy (ACTs) đã có tác dụng tích cực trong công tác phòng chống và điều trị sốt rét trên toàn thế giới, nhưng ngược lại nếu không dùng đúng cách và phác đồ có thể làm giảm tác dụng và ảnh hưởng đến kết quả điều trị.
Chú trọng công tác xét nghiệm
Sổ tay Hướng dẫn điều trị Sốt rét (tái bản lần 2) cung cấp một số thông tin thực tế và các khuyến nghị cho các nước trong chẩn đoán và điều trị sốt rét. Có một vài thay đổi quan trọng từ lần tái xuất bản đầu tiên (năm 2006), đó là những chú trọng vào công tác xét nghiệm máu trước khi tiến hành điều trị và bổ sung một phương pháp trị liệu artemisinin kết hợp mới vào các phương pháp điều trị được yêu cầu.
”Hiện nay thế giới đang có nhiều phương pháp chẩn đoán nhanh và giúp điều trị hiệu quả bệnh sốt rét”, tiến sỹ Robert Newman, giám đốc Chương trình Phòng chống Sốt rét toàn cầu (GMP), nói. “Tổ chức Y tế Thế giới kiến nghị việc xét nghiệm chẩn đoán phải được tiến hành cho tất cả các trường hợp nghi nhiễm với sốt rét. Việc điều trị dựa trên các triệu chứng lâm sàng chỉ nên được tiến hành tại những nơi không có sẵn các phương pháp xét nghiệm ký sinh trùng”, ông nói thêm.
Trong năm 2008, các thông báo cho thấy mới chỉ có khoảng 22% ca nghi mắc sốt rét được xét nghiệm máu ở 18 trong tổng số 35 quốc gia châu Phi. Cho đến nay, hầu hết các cơ sở y tế đều dựa vào kính hiển vi, nhưng sự phát triển của các bộ xét nghiệm chẩn đoán nhanh (RDTs) sử dụng một thanh nhúng và một giọt máu là có thể tạo ra được sự thay đổi đáng kể trong công tác chẩn đoán. Các bộ chẩn đoán nhanh này rất đáng tin cậy trong việc chứng minh có hay không sự hiện diện của ký sinh trùng trong máu và có thể được sử dụng dễ dàng ở tất cả các tuyến y tế.
Xét nghiệm tổng quát
Hướng đến xét nghiệm tổng quát trong chẩn đoán sốt rét là một bước đi lớn trong cuộc chiến chống lại căn bệnh này vì nó cho phép sử dụng hết các lợi ích từ phương pháp trị liệu artemisinin kết hợp (ACTs) cho những trường hợp mắc sốt rét có ký sinh trùng và triệu chứng của bệnh. Mục tiêu của công tác này là làm giảm và ngăn chặn sự kháng thuốc trong cộng đồng và giúp xác định rõ các trường hợp có sốt nhưng không phải là ca bệnh sốt rét. Điều này rất cần thiết và quan trọng trong chẩn đoán và lựa chọn các phương pháp điều trị thích hợp.
WHO đang hỗ trợ các quốc gia có lưu hành bệnh sốt rét để nâng cao chất lượng chẩn đoán trong cả hai phương pháp dùng kính hiển vi và RDTs, đồng thời kêu gọi các công ty sản xuất bộ xét nghiệm nhanh phải cải thiện hơn nữa để nâng cao chất lượng và độ chính xác của sản phẩm, giúp phát hiện bệnh nhanh chóng và đạt hiệu quả cao.
 |
Bộ xét nghiệm phát hiện nhanh bệnh sốt rét được nhiều quốc gia
sử dụng trong công tác chẩn đoán bệnh |
.
Tổ chức Y tế Thế giới ước tính có khoảng 80 quốc gia đã và đang chấp thuận sử dụng phương pháp ACTs trong điều trị sốt rét với chủng ký sinh trùng P. falciparum chưa có biến chứng. Trong hướng dẫn lần này, Tổ chức Y tế Thế giới nêu bật tầm quan trọng trong điều trị sốt rét ác tính với liệu pháp ACTs. Cùng với đây, Tổ chức Y tế Thế giới đã thêm vào danh sách phác đồ điều trị yêu cầu một liệu pháp ACT thứ 5 với dihydroartemisinin có kết hợp piperaquine.
Ngăn chặn tình trạng kháng thuốc
Tổ chức Y tế Thế giới yêu cầu artemisinin điều trị với liều đơn qua đường uống nên được bỏ qua vì liệu pháp này dễ làm tăng khả năng kháng thuốc của ký sinh trùng. Các quốc gia cần phải đảm bảo cho người bệnh dùng đầy đủ liều lượng và cách thức điều trị để ngăn ngừa xảy ra tình trạng kháng thuốc.
Nguồn thuốc phải bảo đảm chất lượng
Mục đầu tiên trong hướng dẫn đối với việc tiến hành mua Artemisinin-based cho điều trị là phải được dựa trên các sản phẩm thuốc sốt rét đã được chấp nhận cho sử dụng và bảo đảm các tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt của quốc tế. Nội dung của phần này thể hiện 16 bước trong việc tiến hành mua sắm an toàn và hiệu quả thuốc điều trị, đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế.
“Thị trường dược phẩm tại các nước đang lưu hành bệnh sốt rét thường chưa được kiểm soát tốt và các quốc gia này cần phải được hỗ trợ hơn nữa để đảm bảo việc quản lý chất lượng thuốc sốt rét trước khi tiến hành mua, cung cấp và sử dụng”, ông Andrea Bosman, điều phối viên của chương trình GMP thuộc WHO nói.
Dược phẩm kém chất lượng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sự sống của người bệnh, làm mất uy tín của các dịch vụ chăm sóc y tế. Và, bằng cách kết hợp các thuốc và liệu pháp điều trị hỗ trợ khác cho bệnh nhân sốt rét giúp tăng sức đề kháng là vấn đề quan trọng đối với sự sống người bệnh.
”Các hướng dẫn mới này giúp các quốc gia có thể lựa chọn và mua được các dược phẩm và trang thiết bị chất lượng nhằm bảo vệ cuộc sống và nâng cao khả năng chẩn đoán và điều trị người bệnh”, tiến sỹ George Ki-Zerbo, giám đốc Chương trình phòng chống sốt rét của WHO tại Brazzaville, châu Phi, nói.
Một nữa dân số thế giới hiện đang có nguy cơ mắc bệnh sốt rét. Hằng năm có khoảng 250 triệu ca mắc và 860 nghìn người đã tử vong vì căn bệnh này. Khoảng 85% số ca tử vong là của trẻ em và hầu hết đều xảy ra ở châu Phi.