Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trong những ngày vừa qua đã ra thông báo đại dịch cúm H1N1/2009 đã kết thúc và thế giới đã ở trong giai đoạn sau của vụ dịch.
”Chủng virus H1N1 mới đã phát triển theo thường lệ của tự nhiên”, bà Margaret Chan, tổng giám đốc của WHO nói trong một cuộc họp báo qua điện thoại. “Trong suốt vụ dịch, virus H1N1 đã phát triển nhanh và mạnh hơn các chủng virus cúm khác để trở thành virus chính lưu hành trong cả mùa dịch qua. Nhưng hiện tại đã không còn thêm trường hợp nào bị lây nhiễm virus này nữa”.
Thông báo trên được đưa ra sau cuộc gặp của Ủy ban các vấn đề khẩn cấp về Y tế Thế giới (IHR), đây là tổ chức gồm nhiều chuyên gia hàng đầu về cúm, có trách nhiệm tư vấn cho WHO trong vụ dịch dựa vào các thông tin dữ liệu về virus và dịch tễ học được cập nhật thường xuyên.
Bà Chan cho biết thông báo dịch cúm đã kết thúc dựa vào những cập nhật tình hình dịch cúm trên toàn cầu bên cạnh đó là các số liệu đáng chú ý về diễn biến dịch tại một số nước có số ca mắc cao và nhiều người tử vong trong suốt thời gian qua. Những yếu tố đã được xem xét để có kết luận trên là:
- Đại dịch cúm đã trở lại ở cường độ nhiễm đặc trưng của những dịch cúm theo mùa thông thường.
- Virus H1N1 không còn là virus cúm chính mà hiện tại nó chỉ là một phần trong số các chủng virus cúm đang lưu hành.
- Một phần lớn dân số đã có kháng thể với virus H1N1 nhờ vào các chiến dịch tiêm ngừa vaccine, hoặc đã phơi nhiễm hay đã nhiễm trước đó.
Tuy nhiên bà Chan cũng lưu ý rằng thế giới cần tiếp tục các hoạt động giám sát để đảm bảo rằng virus H1N1 sẽ không quay lại và trở thành một mối đe dọa cho loài người. “Chúng ta mong rằng H1N1 chỉ sẽ lưu hành như những virus thông thường khác trong những năm sắp đến, chứ không nguy hiểm như thời gian qua”.
Tiến sĩ Mirta Roses, giám đốc của Tổ chức Y tế Liên Mỹ (PAHO), Hoa Kỳ, một tổ chức gồm các quốc gia thành viên tại châu Mỹ Latin và vùng Caribe, cũng đồng quan điểm với tiến sĩ Chan nhấn mạnh việc tiếp tục cảnh giác cao với với H1N1.
| Mặc dù dịch cúm virus H1N1 đã kết thúc, tuy nhiên thế giới cần phải tiếp tục nghiên cứu sản xuất các loại thuốc và vaccine cúm mới và hiệu quả hơn. |
”Với các virus cúm không thể lường trước được. Chúng ta cần thiết phải giữ vũng công tác giám sát và báo cáo để đảm bảo rằng chúng ta không bị bất ngờ trước bất cứ biến động nào”, tiến sĩ Roses nói.
Trong suốt 16 tháng qua, dịch cúm virus H1N1/2009 đã lây lan ra và làm lây nhiễm đến hầu hết các quốc gia ngoại trừ một số ít các quốc gia ít người trên thế giới. Theo số liệu thông kê chính thức thì đã có khoảng 18.500 ca tử vong do virus này gây ra. Tuy nhiên, đây chỉ là con số thống kê từ các cơ sở y tế. Theo Tiến sĩ Keiji Fukuda, chuyên gia hàng đầu về cúm của WHO mô tả những con số này còn khá nhỏ và nói rằng phải mất một vài năm nữa để biết được con số tử vong chính xác dựa trên phương pháp đánh giá truyền thống về số tử vong do cúm gây ra
Tại các nước châu Mỹ, có hơn 8.500 cơ sở y tế được phép xác nhận các trường hợp tử vong do H1N1 đã được báo cáo cho PAHO biết (tính đến đầu tháng 8). Dịch cúm xảy ra tại châu Mỹ Latin và vùng Caribe đạt điểm nhất vào tháng 4 đến tháng 8/2009 và năng lực của hệ thống y tế quốc gia tại một số nước đã phải tăng cường các hoạt động để xử lý một số lượng lớn các ca nhiễm và tử vong. Một trong những các nước gặp khó khăn nhất trong việc này là Mexico và các quốc gia của Khối Southern Cone (gồm các nước Argentina, Bolivia, Braxin, Chi Lê, Paraguay và Uruguay, Puerto Rico và Đảo Caribe…).
Tiến sĩ Roses lưu ý rằng virus H1N1 vẫn đang tiếp tục lưu hành ở những mức độ thấp kèm với đó là một số virus cúm khác tại châu Mỹ Latin và Caribe và virus này vẫn có thể gây ra những vụ dịch với hậu quả đáng kể cho các quốc gia trong khu vực này.
Hơn nữa, virus H1N1 còn có khả năng biến đổi thông qua quá trình biến đổi kháng nguyên. Với phương thức này, virus làm cho sự miễn dịch hiện tại của con người trở nên yếu kém hơn. Thêm vào đó, một số các quốc gia ít bị ảnh hưởng trong suốt vụ dịch sẽ có thể bị ảnh hưởng nặng nề hơn trong một vụ dịch cúm nào đó trong tương lai vì các vấn đề về miễn dịch cộng đồng.
Vì những lý do đó, PAHO và WHO vẫn yêu cầu các cơ quan y tế của các quốc gia một số vấn đề:
- Tiếp tục giám sát virus gây bệnh cúm, các bệnh giống cúm (ILI) và các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính nguy hiểm. Điều tra và theo dõi các diễn biến bất thường như tăng mắc hoặc tử vong do các bệnh ở đường hô hấp.
- Thông báo cho WHO/PAHO những thay đổi trong vấn đề kháng thuốc của virus, các trường hợp nhiễm với virus nào đó chưa được lưu hành trong quần thể người hoặc những thay đổi đáng chú ý trong các yếu tố dịch tễ hay các đặc điểm di truyền của virus H1N1 hoặc các chủng virus cúm khác.
- Tiếp tục nghiên cứu vaccine phòng chống virus H1N1, sử dụng vaccine đơn trị liệu (monovalent) H1N1 hoặc vaccine cúm mùa đa dòng (hiện nay đã bao gồm vaccine H1N1), tùy vào sự có sẵn của từng loại vaccine ở mỗi quốc gia. Đặc biệt chú ý đến các nhóm dân số nguy cơ cao và phụ nữ mang thai.
- Tiếp tục cung cấp các các dịch vụ chăm sóc thích hợp cho những người nghi ngờ mắc cúm, bao gồm việc điều trị bằng thuốc kháng virus cho nhóm dân số có nguy cơ cao.  |
| Các phân đoạn gen của virus H1N1 lây nhiễm trên vật chủ qua các thời kỳ |
Thông tin tóm lượt từ đầu dịch cúm H1N1/2009:
Tại Anh, Bộ Y tế chấm dứt hoạt động của các đường dây nóng về cúm H1N1/2009 từ tháng 2 và hủy 1/3 đơn đặt hàng vắcxin hồi tháng 4. Pháp đã hủy 50% đơn đặt hàng vaccine từ đầu năm. Tại Đức, trong tuần này chính phủ sẽ họp để xác định bộ phận nào phải chi trả cho 34 triệu liều vaccine nhận về nhưng không dùng đến.
Vào tháng 3, Hoa Kỳ đã hủy 71 triệu liều vaccine vì phát hiện nhiều ca bị phản ứng phụ. Một phần vaccine còn thừa được Mỹ trợ cấp cho các nước đang phát triển. Trong thời gian này, cùng với nhiều nước ở Bắc Mỹ và châu Âu, Canada đã tiêu hủy một số lượng lớn vaccine sau khi phát hiện quá nhiều vaccine bị bỏ trong kho đến nỗi quá hạn.
20-4-2009: Báo chí bắt đầu đưa tin cúm H1N1/2009 (ban đầu gọi là cúm heo) ở Mexico. Vài ngày sau, cúm xuất hiện ở bang Texas (Hoa Kỳ) và nhanh chóng lan ra Bắc Mỹ, châu Âu, châu Á rồi trên toàn thế giới. Việt Nam khởi động hệ thống cảnh giác dịch cúm H1N1/2009 trên cả nước vào ngày 26-4.
11-6-2009: WHO tuyên bố đại dịch cúm H1N1/2009. Nửa cuối năm 2009, các nước bắt đầu tiêm vaccine ngừa cúm A/H1N1.
1-2010: Ủy ban Xã hội-Y tế và Gia đình thuộc Hội đồng Nghị viện châu Âu thành lập Ủy ban điều tra về nghi vấn các chuyên gia cố vấn của WHO thông đồng với các hãng dược để thổi phồng cúm H1N1/2009 thành đại dịch. WHO thông báo sẽ cho các chuyên gia độc lập đánh giá lại phương pháp quản lý dịch cúm của WHO khi dịch cúm kết thúc.
6-2010: Ủy ban nêu trên công bố báo cáo kết luận WHO không minh bạch thông tin về quan hệ của các chuyên gia cố vấn và đánh giá quá mức dịch cúm.
Tạp chí Y khoaBritish Medical Journal cũng công bố báo cáo kết luận các chuyên gia tư vấn cho WHO có quan hệ mật thiết với các hãng dược. WHO bác bỏ khả năng các công ty dược ảnh hưởng đến các chuyên gia.