Bộ Y tế cho biết từ năm 2001 đến nay, tỉ lệ thuốc giả phát hiện tại Việt Nam liên tục tăng (từ 0,03% lên 0,17%). Bị làm giả nhiều nhất là nhóm kháng sinh thông thường vì có sức tiêu thụ lớn trên thị trường. Theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế, đối với thuốc giả, thuốc dỏm, mặc dù có những thành phần như thuốc thật nhưng hàm lượng thấp hoặc cao hơn, nếu sử dụng sẽ rất nguy hiểm cho tính mạng, sức khỏe do lờn thuốc hoặc phát sinh các bệnh tật khác.
Ngoài ra, từ đầu tháng 4 đến nay, hầu như ngày nào Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) cũng phát lệnh khẩn cấp trên phạm vi cả nước về việc thu hồi, đình chỉ lưu hành, rút số đăng ký của thuốc dỏm, thuốc kém chất lượng… Trong đó có đủ từ tân dược đến đông dược, viên nén lẫn hoàn cứng, từ nhóm kháng sinh hay vitamin thông thường đến các biệt dược đắt tiền. Trước đó, trong năm 2010 đã thu hồi trên 100 loại thuốc không đạt chất lượng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, đã có sự bùng nổ thuốc giả trên phạm vi toàn cầu. Thuốc giả chiếm tới 10% thị trường dược phẩm thế giới với doanh thu 45 tỉ euro/năm. Trung bình mỗi năm có khoảng 200.000 người tử vong do thuốc giả.
Có 200.000 người tử vong vì thuốc giả mỗi năm
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, đã có sự bùng nổ thuốc giả trên phạm vi toàn cầu. Thuốc giả chiếm tới 10% thị trường dược phẩm thế giới với doanh thu 45 tỉ euro/năm. Trung bình mỗi năm có khoảng 200.000 người tử vong do thuốc giả. Riêng tại Việt Nam, Bộ Y tế cho biết từ năm 2001 đến nay, tỉ lệ thuốc giả phát hiện tại Việt Nam liên tục tăng (từ 0,03% lên 0,17%). Bị làm giả nhiều nhất là nhóm kháng sinh thông thường vì có sức tiêu thụ lớn trên thị trường. Từ đầu tháng 4 đến nay, hầu như ngày nào Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) cũng phát lệnh khẩn cấp trên phạm vi cả nước về việc thu hồi, đình chỉ lưu hành, rút số đăng ký của thuốc dỏm, thuốc kém chất lượng… Trong đó có đủ từ tân dược đến đông dược, viên nén lẫn hoàn cứng, từ nhóm kháng sinh hay vitamin thông thường đến các biệt dược đắt tiền…Trước đây, thuốc giả thường lưu hành ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa nhưng gần đây đã đi vào cả bệnh viện thông qua đấu thầu và được bác sĩ kê toa cho người bệnh. Công nghệ làm thuốc giả ngày càng tinh vi, người rành chuyên môn cũng rất khó phát hiện.
Ông Trương Quốc Cường, Cục trưởng Cục Quản lý dược (Bộ Y tế), cho biết việc chống thuốc giả hiện nay mới chỉ là phần ngọn. Theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế, đối với thuốc giả, thuốc dỏm, mặc dù có những thành phần như thuốc thật nhưng hàm lượng thấp hoặc cao hơn, nếu sử dụng sẽ rất nguy hiểm cho tính mạng, sức khỏe do lờn thuốc hoặc phát sinh các bệnh tật khác. Mới đây, tại huyện Yên Minh, tỉnh Hà Giang đã xảy ra vụ hàng loạt người từ 6 - 51 tuổi bị thủng ruột do uống thuốc mua từ chợ. Kiểm nghiệm của cơ quan chức năng cho thấy loại thuốc mà số người này sử dụng là không rõ nguồn gốc.
Thủng ruột vì uống phải thuốc giả
Mới đây, tại huyện Yên Minh (Hà Giang) đã xảy ra vụ hàng loạt người từ 6 - 51 tuổi bị thủng ruột, phải phẫu thuật gấp do uống thuốc mua từ chợ. Cơ quan chức năng cho biết, thuốc dỏm, thuốc giả ngày càng tinh vi với đủ loại từ tân dược đến đông dược. Cơ quan CSĐT Công an thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) cũng vừa bắt được Huỳnh Ngọc Quang sau hơn một năm lẩn trốn. Quang là một “trùm” đường dây làm thuốc giả lớn nhất Việt Nam, gồm 15 đối tượng. Chỉ với vài dụng cụ thô sơ từ nhà bếp, nhóm của Quang đã sản xuất hàng loạt loại thuốc chữa bệnh giả, nhái… thuốc tim mạch, huyết áp, thuốc bổ, kháng sinh của những hãng dược phẩm lớn của nước ngoài như Novartis, Roche (Thụy Sĩ), Gedeon Richter (Hungary), Janssen Cilag (Mỹ), Solvay (Hà Lan),… Ngay trong thời gian Quang bị truy nã, đường dây này vẫn tiếp tục sản xuất, buôn bán tân dược giả.
Bộ Y tế cho biết từ năm 2001 đến nay, tỉ lệ thuốc giả phát hiện tại Việt Nam liên tục tăng (từ 0,03% lên 0,17%). Bị làm giả nhiều nhất là nhóm kháng sinh thông thường vì có sức tiêu thụ lớn trên thị trường. Theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế, đối với thuốc giả, thuốc dỏm, mặc dù có những thành phần như thuốc thật nhưng hàm lượng thấp hoặc cao hơn, nếu sử dụng sẽ rất nguy hiểm cho tính mạng, sức khỏe do lờn thuốc hoặc phát sinh các bệnh tật khác.
Ngoài ra, từ đầu tháng 4 đến nay, hầu như ngày nào Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) cũng phát lệnh khẩn cấp trên phạm vi cả nước về việc thu hồi, đình chỉ lưu hành, rút số đăng ký của thuốc dỏm, thuốc kém chất lượng… Trong đó có đủ từ tân dược đến đông dược, viên nén lẫn hoàn cứng, từ nhóm kháng sinh hay vitamin thông thường đến các biệt dược đắt tiền. Trước đó, trong năm 2010 đã thu hồi trên 100 loại thuốc không đạt chất lượng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, đã có sự bùng nổ thuốc giả trên phạm vi toàn cầu. Thuốc giả chiếm tới 10% thị trường dược phẩm thế giới với doanh thu 45 tỉ euro/năm. Trung bình mỗi năm có khoảng 200.000 người tử vong do thuốc giả.
Ẩn họa thuốc giả!
Thuốc dỏm, thuốc giả ngày càng tinh vi. Tại Việt Nam, tỉ lệ thuốc giả phát hiện từ năm 2001 đến nay liên tục tăng. Mới đây, tại huyện Yên Minh, tỉnh Hà Giang đã xảy ra vụ hàng loạt người từ 6 - 51 tuổi bị thủng ruột do uống thuốc mua từ chợ. Kiểm nghiệm của cơ quan chức năng cho thấy loại thuốc mà số người này sử dụng là không rõ nguồn gốc.
Sản xuất từ nhà bếp
Cơ quan CSĐT Công an TPHCM cũng vừa bắt được Huỳnh Ngọc Quang sau hơn một năm lẩn trốn. Quang là một “trùm” đường dây làm thuốc giả lớn nhất Việt Nam, gồm 15 đối tượng. Chỉ với vài dụng cụ thô sơ từ nhà bếp, nhóm của Quang đã sản xuất hàng loạt loại thuốc chữa bệnh giả, nhái… thuốc tim mạch, huyết áp, thuốc bổ, kháng sinh của những hãng dược phẩm lớn của nước ngoài như Novartis, Roche (Thụy Sĩ), Gedeon Richter (Hungary), Janssen Cilag (Mỹ), Solvay (Hà Lan)… Ngay trong thời gian Quang bị truy nã, đường dây này vẫn tiếp tục sản xuất, buôn bán tân dược giả. Từ đầu tháng 4 đến nay, hầu như ngày nào Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) cũng phát lệnh khẩn cấp trên phạm vi cả nước về việc thu hồi, đình chỉ lưu hành, rút số đăng ký của thuốc dỏm, thuốc kém chất lượng… Trong đó có đủ từ tân dược đến đông dược, viên nén lẫn hoàn cứng, từ nhóm kháng sinh hay vitamin thông thường đến các biệt dược đắt tiền… Bộ Y tế cho biết trong năm 2010 đã thu hồi trên 100 loại thuốc không đạt chất lượng. Tại TPHCM, Thanh tra Sở Y tế cũng đã phát hiện hơn 700 cơ sở sản xuất kinh doanh dược vi phạm và đã đình chỉ hoạt động 105 cơ sở.
Các vi phạm điển hình gồm: kinh doanh thuốc quá hạn, thuốc phi mậu dịch, thuốc không có đủ nội dung thông tin theo quy định; không thực hiện ủy quyền theo quy định khi người quản lý hoạt động chuyên môn của cơ sở vắng mặt, không có hồ sơ kỹ thuật và sổ sách ghi chép xuất, nhập thuốc theo quy định; không bảo đảm điều kiện bảo quản thuốc…
Giả nhiều nhất: Kháng sinh
Bộ Y tế cho biết từ năm 2001 đến nay, tỉ lệ thuốc giả phát hiện tại Việt Nam liên tục tăng (từ 0,03% lên 0,17%). Bị làm giả nhiều nhất là nhóm kháng sinh thông thường vì có sức tiêu thụ lớn trên thị trường. Theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế, đối với thuốc giả, thuốc dỏm, mặc dù có những thành phần như thuốc thật nhưng hàm lượng thấp hoặc cao hơn, nếu sử dụng sẽ rất nguy hiểm cho tính mạng, sức khỏe do lờn thuốc hoặc phát sinh các bệnh tật khác.
Trước đây, thuốc giả thường lưu hành ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa nhưng gần đây đã đi vào cả bệnh viện thông qua đấu thầu và được bác sĩ kê toa cho người bệnh. Công nghệ làm thuốc giả ngày càng tinh vi, người rành chuyên môn cũng rất khó phát hiện. Ông Trương Quốc Cường, Cục trưởng Cục Quản lý dược (Bộ Y tế), cho biết việc chống thuốc giả hiện nay mới chỉ là phần ngọn. Tăng cường thanh tra chuyên ngành Theo ông Phạm Việt Thanh, Giám đốc Sở Y tế TPHCM, sắp tới, sở sẽ tăng cường công tác thanh tra chuyên ngành, trong đó có lĩnh vực dược - mỹ phẩm, mỗi đợt kéo dài 60 ngày. Trong đó, tham gia với Thanh tra Bộ Y tế thực hiện kiểm tra, đánh giá công tác hậu kiểm và tiếp nhận, thẩm định, cấp chứng chỉ hành nghề, giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh, thực hành tốt nhà thuốc, bán buôn thuốc tại TP; kiểm tra việc thực hiện các quy định pháp luật về hoạt động đăng ký thuốc, xuất nhập khẩu thuốc, quảng cáo thuốc, hồ sơ đăng ký và sản phẩm thuốc lưu thông của doanh nghiệp có nhiều số đăng ký, doanh nghiệp ủy thác nhập khẩu thuốc… |
Phá đường dây làm thuốc giả cực lớn ở TP.Hồ Chí Minh
Chiều 23.3, Cơ quan CSĐT Công an TPHCM đã ký quyết định đề nghị Viện KSND TPHCM phê chuẩn lệnh tạm giam bị can đối với Huỳnh Ngọc Quang (SN 1982, Giám đốc Cty cổ phần dược phẩm Việt Pháp). Quang là “ông trùm” của đường dây sản xuất thuốc tân dược giả với quy mô cực lớn mà Công an TPHCM đã triệt phá từ đầu năm 2010.
Theo Cơ quan CSĐT, đồng thời đề nghị Viện KSND TPHCM phê chuẩn lệnh tạm giam đối với “ông trùm” Quang, sau khi vị giám đốc này bị bắt, mà y đã lẩn trốn từ đầu năm 2010 đến nay; Cơ quan CSĐT cũng đề nghị VKSND TPHCM cho rút hồ sơ vụ án sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh mà cơ quan điều tra đã chuyển đề nghị truy tố để tiếp tục điều tra đối với hành vi phạm tội của bị can Huỳnh Ngọc Quang.
Theo hồ sơ vụ án, đây là đường dây sản xuất thuốc tân dược giả với quy mô cực lớn từ trước tới nay mà Công an TPHCM khám phá. Trước đó, ngày 29.1.2010, Cơ quan CSĐT - Công an TPHCM đã ra quyết định khởi tố vụ án “sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh” để điều tra. Ngày 12.1.2011, cơ quan điều tra đã kết luận điều tra vụ án đồng thời chuyển hồ sơ sang VKSND TPHCM đề nghị truy tố đối với các bị can: Nguyễn Minh Phụng, Nguyễn Văn Kết, Huỳnh Ngọc Tiên, Hồ Thị Kiều Hoanh, Hồ Tấn Hoàng, Lê Minh Bình, Nguyễn Hữu Dũng, Lê Đình Tuấn, Nguyễn Duy Quốc, Vũ Quốc Bình, Vũ Văn Ngọc, Nguyễn Minh Thành, Nguyễn Văn Phụng, Lê Văn Quang.
Riêng đối tượng cầm đầu là Huỳnh Ngọc Quang lúc đó đang bỏ trốn, cơ quan điều tra đã phải ra lệnh truy nã đặc biệt. Đến ngày 14.3.2011, Cơ quan CSĐT - Công an TPHCM đã bắt được Huỳnh Ngọc Quang. Tại cơ quan điều tra, “ông trùm” thuốc giả Huỳnh Ngọc Quang đã khai nhận hành vi phạm tội với vai trò cầm đầu đường dây quy mô lớn. Điều đáng nói nữa là trong thời gian trốn lệnh truy nã, nhưng Huỳnh Ngọc Quang vẫn bí mật móc nối với một số đối tượng như Đặng Trị Quốc, Từ Ngọc Giàu để tiếp tục sản xuất, buôn bán thuốc giả gây bất ổn trên thị trường thuốc chữa bệnh.
Xét thấy đây là hành vi táo tợn, thực hiện hành vi phạm tội đặc biệt nghiêm trọng do Huỳnh Ngọc Quang thực hiện, Cơ quan CSĐT đã nhanh chóng vào cuộc truy xét. Qua điều tra xác minh, cơ quan điều tra đã phát hiện Đặng Trị Quốc (SN 1981, ngụ ấp An Hiệp, xã An Ninh Đông, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An) được Huỳnh Ngọc Quang móc nối, thuê nhà trọ tại số 52, đường Nguyễn Mỹ Ca, P.Hiệp Tân, Q.Tân Phú để ở và giao dịch buôn bán thuốc giả.
Do vậy, ngày 15.3.2011, Cơ quan CSĐT - Công an TPHCM đã ra quyết định phục hồi điều tra vụ án “sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh”. Quá trình điều tra vụ án, Cơ quan CSĐT đã tiến hành khám xét đến 11 điểm sản xuất nằm rộng khắp trên địa bàn thành phố. Cụ thể như khám xét tại địa chỉ nhà số 62/13 đường Nhất Chi Mai, P.13, Q.Tân Bình, thu giữ tổng cộng 660 hộp thuốc Voltaren 75mg, 200 hộp thuốc Hemrovit và hơn 80kg nhãn vỏ thuốc và ống thủy tinh các loại của đối tượng Nguyễn Hữu Dũng. Tại nhà số 423/68 đường Lạc Long Quân, P.5, Q.11, cơ quan điều tra thu giữ nhiều lọ thuốc tân dược không có dán nhãn hoặc có dán nhãn hiệu Cephalexin 500mg, một số nhãn thuốc hiệu Voltaren và một khuôn đồng sử dụng để sản xuất thuốc tân dược giả của đối tượng Lê Đình Tuấn.
Tại nhà số 205/61/1 đường Trần Văn Đang, P.11, Q.3, khám xét thu giữ hàng ngàn vỉ thuốc và nhãn mác các loại (Tanganil, Laroscorbine, Dodecavit, Zinnat, Tanaka, Dodecavit, Magne B6, Di-Antalvic, Dogmatir, Mobic, Wispeet, Neo-Codior, Nevpamin, Spasfan, Vastared, Voltarel, Neo-Tergynun, Cialis, Sibelium, Celestamine) của đối tượng Vũ Quốc Bình. Khám xét nhà số 25/1 đường 1C, P.Bình Hưng Hòa A, Q.Bình Tân, cơ quan điều tra thu giữ nhiều hộp vỏ, tem, giấy hướng dẫn sử dụng các loại thuốc hiệu V.Rohto 13ml, Voltaren 75mg/3ml, Becozyme của đối tượng Văn Minh Báu.
Khi tiến hành khám xét địa chỉ lô A3, phòng 8, lầu 1, chung cư 312, đường Lạc Long Quân, P.5, Q.11, thu giữ tổng cộng 860 vỉ thuốc hiệu Neo-codion, 615 vỉ thuốc hiệu Tanakan và nhiều vỏ hộp thuốc tân dược các loại của đối tượng Nguyễn Duy Quốc. Địa chỉ 46 đường Nguyễn Giản Thanh, P.15, Q.10 cơ quan điều tra đã khám xét và thu giữ 19 thùng thuốc tân dược các loại và một số tài liệu có liên quan đến “ông trùm” Huỳnh Ngọc Quang. Tại địa chỉ 52 đường Nguyễn Giản Thanh, P.15, Q.10, cơ quan điều tra đã khám xét thu giữ 12 thùng thuốc tân dược các loại và một số tài liệu có liên quan của đối tượng Huỳnh Văn Tiến. Khám xét nhà số 143/11G đường Ung Văn Khiêm, P.25, Q.Bình Thạnh thu giữ 1 thùng thuốc tân dược thành phẩm, 10 thùng chứa bao bì tem, nhãn mác thuốc tân dược, máy ép vỉ, khuôn, máy cắt của đối tượng Lê Minh Bình.
Khám xét số nhà 20 đường số 3, P.Tân Quy, Q.7 công an phát hiện các dụng cụ dùng để sản xuất bao bì giả của Nguyễn Minh Thành như hộp neon, khung gỗ lụa, bàn kéo lụa, bàn cắt, phim in và bao bì thuốc. Chưa hết, khi khám xét nhà số 93/51/15 đường 100 Bình Thới, P.14, Q.11, Cơ quan CSĐT phát hiện 44 vỉ thuốc tây hiệu Vastarel, 20 vỉ thuốc hiệu Nimuspas, 4 vỉ thuốc tây hiệu Neocodion, một số lượng lớn bao bì thuốc tây nhãn hiệu Vastarel, Nimuspas, Becozyme và khám xét số 142/4/2 đường Võ Văn Ngân, P.Bình Thọ, Q.Thủ Đức, công an thu giữ của Vũ Văn Ngọc thuốc tân dược Dognefin thành phẩm, giấy bạc nhãn mác, vỏ hộp, vỉ nhựa thuốc tân dược các loại, khuôn để ép vỉ, máy ép thuốc...
Mục kích công nghệ làm thuốc giả bằng chân
Thuốc đông y được xay thành bột trộn với bột thuốc tây y rẻ tiền rồi được dùng chân giẫm lên để ép thành những viên con nhộng “thần dược” chữa bách bệnh nan y. Hiện tượng buôn bán thuốc giả đã xuất hiện trên thị trường từ rất lâu, nhưng hình ảnh ra lò của những viên thuốc con nhộng giả khiến người tiêu dùng càng thêm hoang mang.
Khi công an ập vào một cơ sở sản xuất thuốc giả tại thành phố Vũ Hán (Trung Quốc) đã bắt quả tang ngay tại hiện trường hành vi sản xuất thuốc giả “thủ công hơn cả mức thủ công” của những công nhân tại đây. Ngay từ cửa sổ của căn phòng dùng để sản xuất thuốc giả, người ta đã ngửi thấy mùi thuốc đông y xộc lên mũi. Một công nhân trong xưởng theo yêu cầu của cảnh sát đã thao tác lại quá trình làm thuốc giả. Đầu tiên, họ xay thuốc đông y thành bột, sau đó cũng nghiền vài viên thuốc tây y rẻ tiền thành bột, hòa vào nhau. Tiếp theo, anh ta lấy ra một công cụ giống như một tấm lọc, đổ vào một nhúm vỏ nửa viên con nhộng màu vàng rồi nhẹ nhàng lắc qua lắc lại, vỏ con nhộng sẽ chui vào những cái lỗ trên tấm lọc đó. Sau đó anh ta đổ bột thuốc vào, rồi đậy một chiếc khuôn có nhét đầy những vỏ viên con nhộng màu đỏ lên.
Kinh khủng nhất là công đoạn ngay sau đó, anh ta dùng chân giẫm đạp lên chiếc khuôn, để nửa viên con nhộng màu đỏ đậy khớp vào vỏ màu vàng. Và hàng trăm viên thuốc con nhộng giả đã được ra lò như vậy. Tại hiện trường, bột thuốc và vỏ con nhộng được quăng vứt khắp nơi, không hề có bất cứ một thiết bị sản xuất hiện đại, vệ sinh nào. Chủ yếu tiêu thụ thuốc giả bằng phương thức bán hàng qua mạng. Tại cơ sở sản xuất thuốc giả này, cảnh sát thu được những bao bì thuốc có ghi “Viên nang ôn thận giảm đường”, “Viên nang phục khang trị tiểu đường”… cùng 26 loại thuốc giả khác. Từ cơ sở sản xuất thuốc giả này, công an tỉnh Vũ Hán còn lần ra 3 cơ sở sản xuất thuốc giả khác trên địa bàn.
Hoạt động tiêu thụ thuốc giả được những kẻ bất lương này thông qua việc bán hàng qua mạng để lừa đảo người tiêu dùng. Chúng thuê những công ty xây dựng website chuyên nghiệp để dựng nên những địa chỉ bán hàng hoành tráng qua mạng với giá cả cạnh tranh so với những sản phẩm cùng tính năng khác trên mạng. Chỉ cần khách hàng mắc bẫy là chúng sẽ chăm sóc nhiệt tình bằng cách giao hàng tận nhà. Những công ty buôn bán thuốc giả tại Trung Quốc hàng năm đã thu lợi bất chính với số tiền khổng lồ được đánh đổi bằng sức khỏe và mạng sống của chính người tiêu dùng.
Cần biệt dược cho thuốc giả
Tại Việt Nam, thuốc giả chiếm 0,17% các mẫu được kiểm nghiệm. Trong khi đó, theo FDA, 25% thuốc tiêu thụ ở các nước đang phát triển là thuốc giả. Như vậy, còn một lượng lớn thuốc giả lưu hành chưa được phát hiện đang chờ bệnh nhân "sập bẫy".
Khó trị thuốc giả
Thời gian qua, nhiều vụ sản xuất, buôn bán thuốc giả, thuốc nhái đã được phát hiện. Đây thường là những nhãn hiệu được sử dụng nhiều và bán rất chạy trên thị trường như: Hoàng Tiên Đan, Vastarel, Neo-Codion, Viagra, Ofloxacin, Tanakan, Tanganil, Amoxicilin... Giá bán của các loại thuốc này chênh lệch rất lớn so với thuốc của nhà sản xuất chính gốc.
Theo đại diện công ty dược phẩm Hoa Sen, nguyên nhân chính khiến nạn thuốc giả, thuốc nhái rất khó diệt là nó mang lại khoản siêu lợi nhuận. Ông minh chứng, để có sản phẩm Hoàng Tiên Đan được bệnh nhân gout tin tưởng như hiện nay thì Hoa Sen đã phải đầu tư rất lớn, từ việc nghiên cứu bệnh gout, phí bản quyền công nghệ, tìm kiếm nguồn dược liệu quý, đầu tư công nghệ bào chế hiện đại, công nghệ đóng gói phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế….Trong khi đó sản phẩm làm giả theo Hoàng Tiên Đan vừa bị phát hiện hồi tháng 1/2011 là sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc và dược tính, do đó dù giá bán chỉ bằng 1/3 hàng thật nhưng lợi nhuận lại rất lớn.
Tương tự, trước đó cảnh sát kinh tế của một tỉnh ĐBSCL đã kiểm tra, thu giữ thuốc giả Amoxicilin 500mg của một đối tượng đang trên đường đem đi bán. Kết quả kiểm nghiệm xác định mẫu thuốc giả Amoxicilin 500mg không có hoạt chất amoxicilin mà là... paracetamol.
Theo một dược sỹ của Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM, phòng chống thuốc giả cực kỳ khó khăn vì rất khó xâm nhập nơi sản xuất. Thuốc giả trước đây thường phát hiện ở vùng sâu vùng xa và nông thôn, nhưng những năm qua thuốc giả đã đi vào cả bệnh viện thông qua đấu thầu. Đặc biệt, thuốc giả ngày càng được làm tinh vi hơn, bằng cảm quan rất khó phát hiện.
Tỉ lệ thuốc giả phát hiện từ năm 2001-2010 liên tục tăng, từ 0,03% lên 0,17%. Trong khi đó doanh nghiệp dược vì tâm lý cầu toàn, sợ ảnh hưởng đến kinh doanh đã không cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng. Khi phát hiện sản phẩm của mình bị giả, nhái, doanh nghiệp thường âm thầm chống đỡ, không dám báo cáo cơ quan chức năng, giấu cơ quan truyền thông và người bệnh.
Doanh nghiệp dược cần vào cuộc
Ông Lê Thế Bảo, Chủ tịch Hiệp hội chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam, nhận xét: Nhiều doanh nghiệp lâm vào tình trạng này có hai lý do. Thứ nhất là do sợ cơ quan chức năng xử không kiên quyết khiến đối tượng làm hàng giả nhờn và tiếp tục vi phạm. Thứ hai là do nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức đúng vấn đề, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ nên không đấu tranh kiên quyết. Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp dược tích cực chống hàng giả cho biết không hề gặp khó khăn hay ảnh hưởng đến kinh doanh.
Trong vụ phát hiện Hoàng Tiên Đan giả ở trên, nhà sản xuất và phân phối đã khẩn cấp gửi thông báo đến các nhà thuốc cảnh báo về vấn đề thuốc giả, hướng dẫn cách phân biệt thuốc giả - thuốc thật và chủ động phối hợp với cơ quan chức năng cùng xử lý kịp thời, hạn chế thấp nhất thuốc giả tới tay người bệnh.
Đặc biệt, sau một thời gian ngắn đưa ra thị trường, Hoàng Tiên Đan được nhiều người biết và tin dùng thì nguy cơ bị làm giả tăng lên rõ rệt. Tuy nhiên chính việc đơn vị này không ngần ngại công bố rộng rãi thông tin trên truyền thông hướng dẫn người bệnh nhận biết và phân biệt thuốc thật, thuốc giả đã chặn đứng cơn bão hàng giả hướng vào Hoàng Tiên Đan. Hai năm qua, mặc dù là sản phẩm hỗ trị điều trị gout có uy tín nhưng Hoàng Tiên Đan chỉ mới gặp phải một vụ bị làm nhái. Để có kết quả này, Hoa Sen pharma đã chủ động lên kế hoạch ngăn chặn hàng giả ngay từ khi đưa sản phẩm ra thị trường.
Một mặt, đơn vị này có chế độ kiểm soát nội bộ chặt chẽ để bảo vệ chất lượng và ngăn chặn rò rỉ bí quyết công nghệ sản phẩm. Sản phẩm Hoàng Tiên Đan chính hãng luôn có nội dung và thông tin được in và công bố rõ ràng. Mặt khác, Hoa Sen bám rất sát phản hồi từ thị trường, từ hệ thống phân phối và điểm bán lẻ để kịp thời phát hiện hàng nhái, hàng giả. Thậm chí họ còn lập hẳn đường dây nóng và website để nắm bắt thông tin và hỗ trợ bệnh nhân.
Phân biệt thuốc giả với thuốc thật vốn đã khó đối với nhà chuyên môn thì càng khó với người bệnh nếu thiếu thông tin. Do vậy để chống thuốc giả đạt hiệu quả nhất thiết phải có sự vào cuộc đồng bộ của 3 thành phần: các cơ quan thực thi pháp luật, nhà sản xuất và bệnh nhân. Đây chính là ‘biệt dược’ hữu hiệu để đặc trị nạn thuốc giả.
Thuốc giả Trung Quốc bị tuồn sang châu Âu
Tòa án Anh vừa kết tội ông Peter Gillespie, 65 tuổi với mức án 8 năm tù vì tội nhập khẩu thuốc giả từ Trung Quốc sau đó in và đóng gói thuốc để làm cho chúng giống với thuốc thật. Các loại thuốc được làm giả chủ yếu là thuốc chữa các bệnh ung thư, tim mạch và tâm thần. Gillespie đã nhập khẩu 72.000 gói thuốc giả, tương đương với 2 triệu liều từ tháng 12/2006 - 5/2007. Cơ quan điều tra đã phải mất tới 4 năm để khám phá ra đường dây thuốc giả lớn nhất châu Âu này. Vụ việc được phát hiện khi một nhà phân phối phát hiện bất thường trên mã vạch ở một số lô thuốc. Châu Âu vốn là nơi kiểm soát gắt gao với mặt hàng thuốc bằng hệ thống mã vạch. Theo cơ quan điều tra, hàng nghìn người bị ung thư có thể đã chết vì các loại thuốc giả này.
Thuốc giả ngành công nghiệp tội lỗi
Dù đã được cảnh báo trong các Hội nghị quốc tế như là một vấn nạn với quy mô toàn cầu, song cho đến nay, nạn buôn bán thuốc giả đã trở thành một "trận lụt" gây ra những tác hại khôn lường. Giữa tháng tư vừa qua, một hội nghị đã được tổ chức ở Thụy Sĩ với mục tiêu là xây dựng một hiệp ước quốc tế chống thuốc giả.
Thuốc giả tại châu Âu
Trong những năm qua, nạn buôn bán thuốc giả đã thu được lợi nhuận lên tới hàng tỷ đô la Mỹ. Theo các nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tốc độ tăng trưởng hàng năm của "ngành công nghiệp tội lỗi" này lên tới 100% từ năm này sang năm khác. Theo WHO, thuốc giả chiếm tới 30% và thậm chí, có khi còn lên tới 50% lượng dược phẩm lưu hành ở một số nước đang phát triển. Chỉ cần lấy châu Âu là tâm điểm, ta cũng có thể thấy được mức độ phát triển khủng khiếp của cơn dịch này. Theo tiết lộ của Phó chủ tịch Hội đồng châu Âu thì chỉ riêng trong hai tháng cuối năm 2008, các lực lượng hải quan đã thu giữ được 34 triệu đơn vị dược phẩm giả trên các biên giới của liên minh châu Âu và chỉ trong hai năm, lượng thuốc giả nhập vào châu Âu đã tăng gấp sáu lần và từ năm 2006, WHO đã cảnh báo rằng có một sự bùng nổ của thị trường thuốc giả với doanh thu toàn cầu đến năm 2010 có thể đạt tới mức 75 tỷ USD.
Châu Âu là một trường hợp đặc biệt tiết lộ hiện trạng của nạn thuốc giả. Chúng ta biết rằng đây là một trong những nơi có mức sống cao trên thế giới và hệ thống an sinh xã hội đủ đảm bảo cho người dân trong việc chăm sóc sức khỏe. Vậy mà dược phẩm giả vẫn có đất sống tại đây. Nhiều người chọn một cách đơn giản hơn rất nhiều là mua thuốc "trôi nổi" và đặc biệt là giờ đây lại có thêm sự giúp sức của internet. Sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian và cả tiền bạc.
Và đó chính là mảnh đất màu mỡ của các loại thuốc rởm. Loại thuốc nhiều nhất trên thị trường thuốc giả là các loại thuốc hỗ trợ tình dục (kiểu Viagra), thuốc giảm béo và thuốc chống trầm cảm, căng thẳng thần kinh. Theo một thống kê của hãng dược Pfizer, 50% dược phẩm bán trên mạng internet là thuốc giả và trong đó có cả các thành phần vô cùng độc hại như thuốc chuột và axit boric.
Thị trường dược trên mạng internet đang là một vấn đề nhức nhối đến mức gần đây, tại Pháp, một đạo luật liên quan đến quản lý việc bán thuốc trên internet đang được gấp rút soạn thảo. Và tất nhiên, châu Âu còn là bàn đạp để đưa thuốc giả đến các nước đang phát triển khi mà hiện nay không ít người đang có một thứ "mốt" dùng các loại "hàng xách tay" gồm cả dược phẩm, thực phẩm chức năng và mỹ phẩm nhập khẩu không theo các kênh chính thức với giá rẻ đồng nghĩa với việc coi rẻ tính mạng con người.
Trước vấn nạn toàn cầu nói trên, trong các ngày 15 và 16/4, một hội nghị quốc tế do Hội đồng châu Âu đã được tổ chức tại Bale (Thụy Sĩ) với sự có mặt của các đại biểu từ tất cả các nước thành viên liên minh châu Âu, WHO và các đối tác quốc tế, đồng bảo trợ là Cơ quan châu Âu kiểm soát chất lượng dược phẩm và chăm sóc sức khỏe (DEQM). Trong hội thảo này, các khách mời đã cùng phân tích hiện trạng của "ngành công nghiệp thuốc giả" ở mức độ toàn cầu. Điều đáng sợ là hiện nay, lợi nhuận của kinh doanh thuốc giả có thể so sánh với lợi nhuận từ buôn ma túy vậy mà những hình phạt dành cho loại tội phạm này lại nhẹ hơn rất nhiều so với buôn ma túy.
Công ước chống thuốc giả
Chính vì lý do đó, trong hội nghị, Ủy ban châu Âu đã xây dựng một Công ước chống thuốc giả mang tên(ghép của "medicaments" - dược phẩm và "crime" - tội phạm: công ước chống tội phạm liên quan đến dược phẩm). Công ước này sẽ có hiệu lực trên toàn châu Âu và sẽ là một công ước mở mà các quốc gia ngoài châu Âu cũng có thể tham gia. Công ước này sẽ hình sự hóa tất cả những hình thức phạm tội liên quan đến dược phẩm và dược phẩm giả bao gồm: sản xuất dược phẩm giả; cung cấp, tạo điều kiện cung cấp và buôn bán các sản phẩm dược phẩm giả; làm giả giấy tờ; sản xuất hoặc cung cấp không phép các sản phẩm y tế cũng như đưa ra thị trường các sản phẩm y tế không đáp ứng các yêu cầu của pháp luật. Công ước này cũng đưa ra các khung hợp tác quốc tế trong việc chống và trừng phạt các tội liên quan đến thuốc giả. Theo dự kiến, công ước này sẽ được Hội đồng bộ trưởng của Liên minh thông qua vào 11/5/2010 và được ký vào 25/10/2010 tại Hội nghị Hội đồng châu Âu các Bộ trưởng Tư pháp họp tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ.
Lật tẩy ngành công nghiệp thuốc giả ở Ấn Độ
Trong văn phòng đặt tại thủ đô New Delhi của Ấn Độ, thanh tra độc lập Suresh Sati tiến hành kiểm tra nhanh những cái tên quen thuộc in trên hộp giấy của đủ loại thuốc, từ xi-rô ho, thuốc bổ, vitamin, tới thuốc giảm đau bày la liệt trên bàn làm việc của ông. “Trông thì có vẻ là thật, nhưng toàn là thuốc giả đấy. Người tiêu dùng bình thường không thể phát hiện thuốc giả. Thường những loại thuốc được bán với giá rẻ bất thường là hàng giả”, ông Sati nói với phóng viên của tờ Washington Post. Công ty điều tra của ông Sati chuyên hỗ trợ lực lượng cảnh sát trong cuộc chiến chống tội phạm sản xuất và tiêu thụ thuốc giả trên toàn Ấn Độ.
Theo Washington Post, Ấn Độ - quốc gia sản xuất thuốc thế phẩm lớn nhất thế giới - đã trở thành một trung tâm nhộn nhịp cho hoạt động sản xuất thuốc giả và thuốc kém chất lượng. Thuốc thế phẩm (generic drugs) là dược phẩm có cùng công thức với thuốc có bản quyền (biệt dược), được sản xuất và bán với giá rẻ sau khi bản quyền biệt dược ấy đã hết hạn.
Được đóng gói với bao bì “sạch sẽ” và thường được dán nhãn những nhà sản xuất có tiếng như GlaxoSmithKline, Pfizer và Novartis, thuốc giả được đưa tới tay người tiêu dùng Ấn Độ và thậm chí xuất sang các thị trường đang phát triển khắp nơi trên thế giới.
Các chuyên gia cho biết, lĩnh vực sản xuất thuốc giả toàn cầu với doanh thu hàng năm khoảng 90 tỷ USD đã dẫn tới cái chết của xấp xỉ 1 triệu người mỗi năm và góp phần làm gia tăng tình trạng kháng thuốc. Có nhiều ước tính khác nhau về lượng thuốc giả sản xuất tại Ấn Độ. Chính phủ nước này cho rằng, thuốc giả chỉ chiếm 0,4% tổng lượng thuốc sản xuất ở nước này, còn thuốc dưới tiêu chuẩn chiếm khoảng 8%. Tuy nhiên, con số mà các tổ chức độc lập đưa ra cho tỷ lệ thuốc giả, thuốc dưới chuẩn ở Ấn Độ là từ 12-25%.
Các nhà chức trách Ấn cho biết, những kẻ sản xuất thuốc giả, kém chất lượng đã làm xấu đi hình ảnh của ngành công nghiệp dược phẩm đang phát triển mạnh mẽ của nước này. Mỗi năm, Ấn Độ xuất khẩu lượng thuốc trị giá 8,5 tỷ USD, chủ yếu sang thị trường châu Phi và Mỹ Latin. Để ngăn chặn nạn thuốc giả, Bộ Y tế Ấn Độ đã tuyên bố trao thưởng 55.000 USD cho những ai cung cấp thông tin về các tổ chức sản xuất, kinh doanh thuốc giả. Năm ngoái, bộ này cũng thắt chặt luật áp dụng đối với ngành dược và thúc đẩy việc xét xử những kẻ làm giả thuốc. Nếu bị kết án, tội phạm sản xuất và tiêu thụ thuốc giả có thể ngồi tù cả đời.
Năm ngoái, số người bị bắt vì hành vi liên quan tới sản xuất và tiêu thụ thuốc giả tại Ấn Độ đã tăng lên 147 người từ 12 người vào năm 2006. Lượng thuốc giả bị bắt giữ trong khoảng thời gian có trị giá 6,5 triệu USD. “Rất khó để có thể triệt phá hoàn toàn nạn thuốc giả. Khi chúng tôi giải quyết được một tổ chức, thì có tới hai tổ chức khác mọc lên. Mà cũng hiếm có ai bị kết án trong lĩnh vực này”, ông Rati cho biết.
Các thủ thuật của những kẻ sản xuất thuốc giả, kém chất lượng bao gồm dán nhãn giả lên các loại thuốc đã hết hạn, bơm nước hòa một lượng nhỏ thành phần thuốc thật vào lọ rồi đóng gói các thương hiệu uy tín, dập thuốc viên từ bột thạch cao. Không chỉ lo ngại cho sức khỏe người dân trong nước, giới chức Ấn Độ còn lên tiếng cảnh báo về những vụ việc xảy ra gần đây khiến hình ảnh của nước này bị ảnh hưởng. Hồi tháng 6, các nhà chức trách ở sân bay Abuja ở Nigeria đã bắt giữ một lô hàng thuốc kháng sinh giả, không chứa bất kỳ một thành phần hoạt chất nào, được gắn mác “Sản xuất tại Ấn Độ”.
Các điều tra viên Nigeria sau đó tuyên bố, một công ty Trung Quốc đã vận chuyển số thuốc này quá cảnh qua Frankfurt, Đức. Trong một vụ tương tự diễn ra vào năm ngoái, một lô hàng thuốc chống sốt rét giả từ Trung Quốc đã vào Nigeria dưới danh nghĩa đến từ Ấn Độ. Cũng vào năm ngoái, Sri Lanka đã ban lệnh cấm nhập hàng từ 4 công ty thuốc Ấn Độ, sau khi cơ quan chức năng phát hiện thuốc kém chất lượng trong các lô hàng. Nhiều năm qua, các hãng dược phẩm đã sử dụng tem chống giả hoặc dập nổi logo của họ trên bao bì sản phẩm để bảo vệ thương hiệu. Tuy nhiên, những biện pháp này đã được làm giả ở Ấn Độ. Một công ty Ấn có tên MSN Labs đã sử dụng công nghệ của công ty Mỹ PharmaSecure, cho phép người tiêu dùng kiểm tra phát hiện thuốc thật, giả bằng cách gửi một tin nhắn về mã số in trên sản phẩm đó.
Tuy nhiên, theo ông Barun Mitra, Giám đốc của Viện nghiên cứu Liberty ở New Delhi cho rằng, nhiều công ty Ấn Độ “không muốn theo đuổi những vụ kiện tụng chống thuốc giả vì lo ngại tạo ra hình ảnh xấu và có thể đánh mất niềm tin của người tiêu dùng”. Ông Mitra cho biết, 12% số mẫu thuốc thu thập từ các cửa hàng dược ở New Delhi gần đây là thuốc kém chất lượng “Chúng tôi đang nỗ lực hết sức, nhưng nạn thuốc giả, thuốc kém chất lượng vẫn gia tăng và ảnh hưởng xấu tới người tiêu dùng”, ông nói.
Vào một buổi sáng cách đây ít lâu ở thành phố Varanasi thuộc miền Bắc Ấn Độ, một thanh niên tên Ashish ngồi đợi một lô hàng thuốc giảm đau và thuốc cầm máu sau sinh được gửi tới qua đường tàu hỏa. Ashish cho biết, anh đã đặt hàng thuốc cầm máu cho sản phụ sau sinh sản xuất bằng bột thạch cao, dán nhãn Methergine đựng trong bao bì Novartis.
Số thuốc giảm đau thì không đủ thành phần và được dán nhãn Bidanzen Forte, đựng trong hộp giả của hãng GlaxoSmithKline. “Kinh doanh thuốc kiểu này lãi nhiều lắm”, Ashish nói với phóng viên Washington Post và khẳng định độ phủ sóng rộng của thuốc giả ở Varanasi. “Tôi không nghĩ đến chuyện tốt hay xấu. Tôi chẳng giết ai cả. Điều tệ nhất chẳng qua chỉ là loại thuốc này không có tác dụng chữa bệnh và người bệnh có thể phải vào viện thôi”, Ashish kết luận
Anh phá đường dây thuốc giả từ Trung Quốc
Thuốc giả từ Trung Quốc đã được đưa sang Anh trong đường dây trị giá hàng triệu USD. Quan trọng hơn cả là tính mạng của hàng chục ngàn bệnh nhân đã uống phải các loại thuốc đó. Ủy viên công tố Anh, ông Andrew Marshall cho biết: “Đây là vụ án mua bán thuốc giả lớn nhất được đưa ra ánh sáng ở châu Âu”.
Theo Daily Mail, ngày 8-4 tòa án Anh đã xử nghi phạm Peter Gillespie 8 năm tù vì tội tung ra thị trường hơn 2 triệu liều thuốc giả. Bốn đồng phạm khác, trong đó có em trai của Gillespie, được xử trắng án vì thiếu bằng chứng buộc tội. Đây là đường dây xuyên quốc gia, từ Trung Quốc qua Bỉ và Mauritius. Gillespie, 64 tuổi, nhập 72.000 hộp thuốc từ Trung Quốc, tương đương 2 triệu liều thuốc, từ tháng 12-2006 đến tháng 5-2007. Trị giá số thuốc giả là 2,3 triệu USD nhưng hắn bán lẻ ra thị trường thu được tổng cộng 7,7 triệu USD.
Bằng các thủ đoạn khôn khéo, Gillespie nhập thuốc không có nhãn mác từ Trung Quốc, sau đó cho in vỏ hộp để “hô biến” thuốc giả thành thuốc nhập khẩu từ Pháp. Hắn trang bị cả một nhà kho với dây chuyền đóng hộp thuốc giả.
Gillespie tung ra thị trường ba loại thuốc giả: Casodex, dùng điều trị ung thư tuyến tiền liệt với giá 209,3 USD/hộp, Plavix điều trị bệnh tim có giá 57,2 USD/hộp và Zyprexa, 130,8 USD/28 viên. Hàng ngàn bệnh nhân ung thư ở Anh có nguy cơ chết sớm vì sử dụng những loại thuốc giả do Gillespie nhập từ Trung Quốc. Còn Zyprexa là loại thuốc mà khoảng 145.000 bệnh nhân tại Anh phải dùng để điều trị chứng tâm thần phân liệt.
Cảnh sát cho biết thuốc giả được phân phối đến các nhà thuốc, bệnh viện, nhà dưỡng lão và ít nhất 100.000 liều thuốc dỏm đã được kê toa cho bệnh nhân. Năm 2007, hơn 25.000 người bị bệnh nặng, bao gồm những bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt, đã sử dụng số thuốc giả của Gillespie.
Vụ việc được phát giác sau khi một nhà phân phối thuốc tình cờ phát hiện những mã vạch bất thường trên sản phẩm thuốc của Gillespie và báo ngay cho cảnh sát. Cảnh sát đã kịp thu hồi 40.000 hộp thuốc giả. Văn phòng kiểm tra thuốc và sản phẩm y tế Anh (MHRA) mất đến bốn năm mới phá được vụ án và đưa Gillespie ra ánh sáng công lý. Chi phí cuộc điều tra lên đến 1,2 triệu USD.
MHRA phát hiện số thuốc mà Gillespie nhập vào Anh do một người mang quốc tịch Trung Quốc tên Kevin Xu cung cấp. Tên này sau đó bị hải quan Mỹ bắt khi đưa thuốc giả từ Trung Quốc vào thị trường Mỹ và bị phạt tù sáu năm rưỡi ở Mỹ vào năm 2008. Điều tra viên Mick Deats thuộc MHRA cho biết hiện chưa tìm thấy bằng chứng về tác dụng phụ do việc sử dụng thuốc giả của Gillespie. Nếu phát hiện được, Gillespie sẽ bị xử án nặng hơn.
Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hằng năm những loại thuốc giả có trị giá đến 32 triệu USD được tung ra thị trường khắp thế giới.
Hầu hết thuốc giả được sản xuất ở châu Á và Trung Quốc bị nghi ngờ là một trong những nguồn cung cấp thuốc giả, theo Daily Mail. MHRA ước tính khoảng 90% thuốc được rao bán trên mạng ở Anh là thuốc giả.
Tờ Daily Mail dẫn nguồn điều tra của MHRA cho biết một số loại thuốc giả có chứa những chất hóa học rất độc hại cho sức khỏe con người như thuốc diệt chuột, axit boric...
Hàn Quốc xử phạt 15 dược sĩ bán thuốc giả.
Ngày 21-3, 15 dược sĩ ở Hàn Quốc đã phải ra tòa vì tội bán thuốc Viagra và Cialis - điều trị bệnh rối loạn cương dương ở nam giới - có nguồn gốc từ Trung Quốc. Tuy nhiên, tòa án chỉ xử phạt hành chính 15 dược sĩ đó từ 2.800-6.500 USD. Cơ quan điều tra cho biết những can phạm trên đã mua Viagra giả từ Trung Quốc với giá 2 USD/viên và bán ra với giá 14 USD/viên.
Hãng tin Yonhap cho hay hiện các cơ quan điều tra tiếp tục mở rộng cuộc điều tra để triệt đường mua bán thuốc giả ở Hàn Quốc, vì cảnh sát tình nghi một số bác sĩ và các nhà phân phối đã cấu kết với 15 dược sĩ trên để kê toa bán thuốc cho bệnh nhân.