 |
| Sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo là giai đoạn nguy hiểm cần phải được theo dõi, điều trị tại bệnh viện |
Cảnh báo giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết
Trước tình hình một nữ sinh viên 19 tuổi của Học viện Ngân hàng, có địa chỉ cư trú tại phường Trung Liệt, quận Đống Đa, Hà Nội bị tử vong do sốt xuất huyết. Nhìn lại diễn biến trong hơn 1 tháng, từ ngày 11/4/2017 bệnh nhân được điều trị tại Bệnh viện Trường Đại học Y Hà Nội rồi chuyển sang Bệnh viện Lão khoa Trung ương; đến ngày 14/5/2017 vào khoa cấp cứu Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng quá nguy kịch, cấp cứu không hiệu quả nên đã tử vong. Đây là điều cảnh báo để lưu ý giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết nhằm có biện pháp xử trí can thiệp kịp thời, hạn chế tử vong.
Bệnh sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện lâm sàng khá đa dạng, diễn biến rất nhanh chóng từ thể nhẹ đến thể nặng. Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua ba giai đoạn gồm giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục. Phát hiện sớm bệnh và hiểu rõ những vấn đề lâm sàng trong từng giai đoạn của bệnh sẽ giúp cho việc chẩn đoán sớm, điều trị đúng và kịp thời, thoát khỏi sự nguy kịch nhằm cứu sống người bệnh. Giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết Dengue Giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết thường xảy ra từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của diễn biến bệnh lý. Về lâm sàng, người bệnh có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt và có các biểu hiện triệu chứng như thoát huyết tương do tăng tính thấm thành mạch, thường kéo dài trong khoảng thời gian từ 24 đến 48 giờ; có dấu hiệu tràn dịch màng phổi, mô kẽ, màng bụng, phù nề mi mắt, gan to và có thể đau. Nếu bị thoát huyết tương nhiều sẽ dẫn đến tình trạng sốc với các biểu hiện vật vã, bứt rứt hoặc li bì, lạnh đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹt với hiệu số huyết áp tối đa và tối thiểu từ 20 mmHg trở xuống, bị tụt huyết áp hoặc không đo được huyết áp, đi tiểu ít. Xuất huyết ở dưới da, niêm mạc và nội tạng. Xuất huyết dưới da được biểu hiện với nốt xuất huyết rải rác hoặc chấm xuất huyết dưới da, thường phát hiện ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn hoặc có thể có mảng bầm tím. Xuất huyết ở niêm mạc được biểu hiện với triệu chứng chảy máu mũi, lợi răng, đi tiểu ra máu; có kinh nguyệt kéo dài hoặc xuất hiện kinh nguyệt sớm hơn kỳ hạn bình thường. Xuất huyết nội tạng cũng được ghi nhận gồm xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết ở phổi, xuất huyết ở não; đây là dấu hiệu biểu hiện tình trạng nặng. Đồng thời một số trường hợp bệnh có diễn biến nặng và trầm trọng có thể có biểu hiện suy tạng như viêm gan nặng, viêm não, viêm cơ tim. Những biểu hiện nặng và trầm trọng này có thể xảy ra ở một số người bệnh không có dấu hiệu thoát huyết tương rõ hoặc không bị sốc. Về cận lâm sàng, xét nghiệm máu thấy chỉ số hematocrit tăng so với giá trị ban đầu của người bệnh hoặc so với giá trị trung bình của dân số ở cùng lứa tuổi. Số lượng tiểu cầu giảm dưới 100.000/mm3 máu; chỉ số men gan AST (aspartat transaminase) hay GOT (glutamat oxaloacetat transaminase) và ALT (alanin transaminase) hay GPT (glutamat pyruvat transaminase) cũng thường tăng. Trong trường hợp bệnh nặng và trầm trọng có thể có rối loạn đông máu. Siêu âm hoặc chụp phim X quang có thể phát hiện dấu hiệu tràn dịch màng bụng, màng phổi. Giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết được xác định tương ứng mức độ sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo bao gồm các triệu chứng của sốt xuất huyết Dengue là mức độ nhẹ với triệu chứng sốt cao đột ngột, sốt liên tục từ 2 đến 7 ngày và có ít nhất 2 trong các dấu hiệu: biểu hiện xuất huyết với nghiệm pháp dây thắt dương tính, chấm xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam; nhức đầu, chán ăn, buồn nôn; da sung huyết, phát ban; đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt. Đồng thời kèm theo các dấu hiệucảnh báo như vật vã, lừ đừ, li bì; đau bụng vùng gan hoặc ấn đau vùng gan, gan to trên 2 cm dưới bờ sườn phải; nôn nhiều, xuất huyết niêm mạc, tiểu ít; xét nghiệm máu thấy hematocrit tăng cao và tiểu cầu giảm nhanh chóng. Nếu người bệnh có những dấu hiệu cảnh báo phải theo dõi sát mạch, huyết áp, số lượng nước tiểu, làm xét nghiệm hematocrit, tiểu cầu và có chỉ định truyền dịch kịp thời. Những trường hợp không được xử trí can thiệp kịp thời, bệnh sẽ diễn biến qua mức độ sốt xuất huyết Dengue nặng với biểu hiện thoát huyết tương trầm trọng dẫn đến sốc giảm thể tích hay còn gọi là sốc sốt xuất huyết Dengue, ứ dịch ở khoang màng phổi và ổ bụng nhiều, bị xuất huyết nặng và suy tạng thì nguy cơ tử vong là điều không thể tránh khỏi. Sốc sốt xuất huyết, xuất huyết và suy tạng gây tử vong cao Như trên đã nêu, giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết thường xảy ra từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh với biểu hiện của sốc sốt xuất huyết Dengue gây nên suy tuần hoàn cấp, người bệnh có triệu chứng vật vã, bứt rứt hoặc li bì; lạnh đầu chi, da lạnh ẩm; mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹt, hiệu số huyết áp tối đa và tối thiểu từ 20 mmHg trở xuống hoặc tụt huyết áp hay không đo được huyết áp, đi tiểu ít. Tình trạng sốc này được chia ra làm 2 mức để điều trị bù dịch là sốc sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu suy tuần hoàn, mạch nhanh và nhỏ, huyết áp kẹt hoặc tụt kèm theo các triệu chứng da lạnh, ẩm, bứt rứt hoặc vật vã, li bì và sốc sốt xuất huyết Dengue nặng là tình trạng sốc nặng, mạch nhỏ khó bắt, huyết áp không đo được. Cần lưu ý trong quá trình theo dõi, diễn biến của bệnh sốt xuất huyết Dengue có thể chuyển từ mức độ nhẹ sang mức độ nặng, vì vậy khi thăm khám cần phải phân độ lâm sàng để tiên lượng bệnh và có kế hoạch xử trí can thiệp điều trị thích hợp. Trường hợp bệnh nhân bị xuất huyết nặng được biểu hiện bằng các triệu chứng chảy máu cam nặng, rong kinh nặng, xuất huyết trong cơ và phần mềm, xuất huyết đường tiêu hóa và nội tạng thường kèm theo tình trạng sốc nặng, giảm tiểu cầu, thiếu oxy mô tế bào và toan chuyển hóa có thể dẫn đến suy đa phủ tạng và đông máu nội mạch nặng. Xuất huyết nặng cũng có thể xảy ra ở những người bệnh dùng các thuốc kháng viêm như aspirin (acetyl salicylic acid), ibuprofen hoặc dùng corticoid; có tiền sử loét dạ dày, tá tràng, viêm gan mạn tính. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có khả năng bị suy tạng nặng như suy gan cấp tính, suy thận cấp tính, rối loạn tri giác, viêm cơ tim, suy tim hoặc suy chức năng các cơ quan khác. Điều cần quan tâm lưu ý Theo quy định hiện nay, bệnh sốt xuất huyết Dengue ở mức độ nhẹ có thể được điều trị ngoại trú tại nhà với sự theo dõi, giám sát của y tế cơ sở. Khi phát hiện người bệnh có những dấu hiệu cảnh báo phải đưa ngay đến cơ sở y tế thuận tiện để xử trí can thiệp điều trị kịp thời, phù hợp; nếu không thì bệnh nhân sẽ chuyển sang mức độ sốt xuất huyết nặng với nguy cơ tử vong cao vì phải đối mặt với tình trạng sốc sốt xuất huyết, xuất huyết nặng và suy tạng nặng không thể phục hồi. Trường hợp một nữ sinh viên còn trẻ mắc bệnh sốt xuất huyết ngay tại Hà Nội đã được điều trị qua hai bệnh viện, đến khi bệnh diễn biến nặng phải vào cấp cứu tại bệnh viện thứ ba thì tử vong do đã quá muộn và bệnh tiến triển nhanh. Đây là một vấn đề cần được cảnh báo cho tất cả cơ sở y tế ở các tuyến để phòng ngừa.
|
TRANG CHỦ
