|
Bệnh Chagas là một sát thủ thầm lặng
Ngày 5/10/2014. BBC News - Bệnh Chagas là một sát thủ thầm lặng (Chagas disease - inheriting a silent killer). Một kẻ giết người thầm lặng chỉ giới hạn ở châu Mỹ La tinh hiện nay đã lan đến phạm vi toàn cầu-"Sát thủ rệp" (assassin bug) làm lan truyền bệnh Chagas và phát triển mạnh ở các nước như Bolivia.Tuy nhiên, có đến 80.000 người nhập cư từ châu Mỹ La tinh hiện đang sống chung với căn bệnh này ở Tây Ban Nha và không ai có thể dự đoán ai sẽ có các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng.Mọi lần Briggitte Jordan nhớ lại lần đầu tiên cô nghe nói về Chagas cô đầy nước mắt, khi còn là một thiếu niên sống ở Bolivia mẹ Briggitte nói với cô ấy rằng cô đã dương tính với Chagas."Các bác sĩ đã không đưa ra nhiều thông tin về mình, chỉ có cô có số liệu thống kê khác và những gì sẽ xảy ra là mẹ tôi có thể chết trẻ", cô nhớ lại mình đang sống ở Madrid gần 20 năm sau đó. Chagas được lan truyền qua vết đốt của côn trùng-"sát thủ rệp" gây nhiễm cho con người bị một bệnh ký sinh trùng, nếu không được điều trị có thể gây tổn thương nội tạng và dẫn đến tử vong sớm nhưng trong các giai đoạn đầu bệnh này có ít hoặc không có triệu chứng, do đó nhận được lời nói đúng về căn bệnh này là rất cần thiết.Bóng đá là như một thanh nam châm cho hầu hết người Mỹ Latin, vì vậy hôm nay Briggitte có mặt tại một trận đấu ở trung tâm thể thao Villaverde tại Madrid, cô và các đồng nghiệp của mình từ Mundo Sano (Healthy World) đưa bong bóng và dải ruy băng tới khán giả. Briggitte và các đồng nghiệp đã tận dụng mọi cơ hội để nói về Chagasvới người nước ngoài Mỹ Latinh của mình Khi tiếng còi thổi kết thúc hiệp một, các điệu múa truyền thống Bolivia được thực hiện trên sân, trong khi cuộc nói chuyện trên đường biên tất cả chỉ về Chagas, họ hy vọng thông tin chính xác và mang tính huyền thoại sẽ khuyến khích mọi người đi xét nghiệm và do đó họ nói ký sinh trùng Trypanosoma cruzi gây ra bệnh da ẩn dấu bên trong các sợi cơ của tim, hệ tiêu hóa hay hệ thần kinh ngoại vi, dần dần làm tổn thương các cơ quan, đến khi họ ghi nhận được các triệu chứng thì bệnh nhân có thể đã phát triển các biến chứng nghiêm trọng ở tim hoặc hệ thống tiêu hóa. Briggitte nghĩ mẹ mình sẽ chỉ sống cho đến khi 40 hoặc 50 tuổi, "đó là những gì bạn nghe thấy ở đất nước chúng ta" (That's what you hear in our country). Tại sao lại gọi là Chagas? (Why is it called Chagas?) Là con trai của người trồng cà phê và người chú đã thuyết phục ông nghiên cứu y học, sau khi tốt nghiệp vào năm 1902 ông bắt đầu làm việc với các nhà dịch tễ học Oswaldo Cruz tại Rio de Janeiro. Năm 1909, ông đã được gửi đến một thị trấn nhỏ gọi là Lassance để chống lại một vụ dịchsốt rét, đó lànơi ông phát hiện ra một đặc thù phá hoại của côn trùng trong các ngôi nhà ở nông thôn, ông cũng quan sát thấy rằng nó cắn người xung quanh miệng và mắt của họ vì thế biệt danh của nó là "rệp hôn" (the kissing bug). Chagas sau đó phát hiện ra rằng côn trùng đã có một ký sinh trùng có thể được lan truyền tới các động vật khác như khỉ, thông qua vết đốt của nó, ông nghi ngờ nó cũng có thể gây bệnh ở người. Vào ngày 23 tháng 4 năm đó, ông phát hiện ra sự hiện diện của ký sinh trùng Trypanosoma trong máu của một cô gái ba tuổi và cô ta đã trở thành ca bệnh ở người đầu tiên. Côn trùng ăn đêm đó làm lây lan Chagas phổ biến ở các nước châu Mỹ chính thức được gọi là Triatoma infestans, thói quen đốt người xung quanh miệng cho nó một biệt danh khác-"rệp hôn”. Carlos Chagas là bác sĩ người Brazil - người đầu tiên mô tả bệnh Chagas, còn được gọi là trypanosomiasis châu Mỹ vào năm 1909 Kết quả đáng sợ (Dreaded result) Giống như 2,3 triệu người Mỹ Latin khác đã di chuyển ra nước ngoài, Briggitte và mẹ cô di cư đến Tây Ban Nha, nơi họ phát hiện ra rằng việc điều trị đã có sẵn. Họ cũng phát hiện có một cơ hội Briggitte có thể bị Chagas, bởi vì một người mẹ có thể truyền bệnh vào trong đứa trẻ trước khi sinh. Trong các vùng của thế giới nơi mà rệp hôn không tồn tại, ký sinh trùng vẫn có thể được lây lan bởi những người bị nhiễm thông qua truyền máu (blood transfusions), cấy ghép nội tạng (organ transplants) hoặc trong tử cung (in the womb). Bên ngoài châu Mỹ La tinh, Hoa Kỳ có số lượng cao nhất của các trường hợp, tiếp theo là Tây Ban Nha. Người ta ước tính có khoảng từ 40.000 đến 80.000 người Mỹ Latin ở Tây Ban Nha-chủ yếu từ Bolivia bị bệnh hoặc có ký sinh trùng và khoảng 90% những người này không biết họ bị bệnh. Phải mất hơn một năm để Briggitte vượt qua nỗi sợ của mình và cuối cùng đixét nghiệm. "Thành thật mà nói là tôi sợ, tôi bị nhỡ một hoặc hai cuộc hẹn và nghĩ rằng đó là lần thứ ba và cuối cùng tôi đã quyết định để xét nghiệm". Sau hai tuần cô nhận được tin làm cô ấy sợ hãi: cô có kết quả xét nghiệm dương tính. Dự phòng sự lan truyền (Preventing transmission) Mặc dù 70% số người có ký sinh trùng Chagas sẽ không bao giờ phát triển các triệu chứng nhưng họ vẫn có thể lan truyền bệnh, đó là lý do tại sao dự phòng lây truyền từ mẹ sang con là một thách thức quan trọng. Theo Tiến sĩ Miriam Navarro, một nhà nghiên cứu từ Mundo Sano, một tổ chức ở Tây Ban Nha giúp phòng chống và loại trừ các căn bệnh bị lãng quên: "Điều bắt buộc là phải kiểm tra việc truyền máu và cấy ghép nội tạng nhưng chúng tôi không có một giao thức để sàng lọc tất cả phụ nữ mang thai những người đến từ châu Mỹ La tinh: "Mặc dù tại thời điểm này nhiều bác sĩ nhận thức được về bệnh Chagas thì vẫn còn một sự thiếu hụt về thông tin". Nhân viên y tế từ Mundo Sano nói chuyện sâu hơn với người Mỹ Latinh,chủ yếu là các bà mẹ và phụ nữ trẻ Altagracia Prieto là một người phụ nữ Bolivia khác có kết quả xét nghiệm dương tính, cô đã gặp ba chuyên gia trước khi xét nghiệm được dành cho cô ấy: "Tôi luôn luôn nghi ngờ rằng tôi bị bệnh Chagas, nhà chúng tôi có côn trùng [ở Bolivia] nhưng bởi vì tôi không bao giờ phát triển triệu chứng nên tôi muốn tin rằng tôi đã không bị bệnh này". Tiến sĩ Navarro thực hiện chiến dịch nâng cao nhận thức các bà mẹ chống lại bệnh Chagas (Madres comprometidas con la enfermedad de Chagas) giúp càng có nhiều người được chẩn đoán càng tốt. "Khó khăn chính mà chúng tôi phải đối mặt là việc thiếu thông tin từ những người di cư đến từ các vùng lưu hành, chúng tôi phải làm cho mọi người biết rằng một phương pháp điều trị có sẵn với bệnh Chagas, một loại thuốc điều trị ở nhiều bệnh nhân có kết quả tốt", Navarro cho biết thêm. Có hai loại thuốc để điều trị ký sinh trùng gây bệnh là benznidazole và nifurtimox, cả hai loại thuốc được phát triển vào những năm 1970s. Họ phải sử dụng trong vòng hai tháng và mỗi loại thuốc có thể có tác dụng phụ mạnh mẽ như viêm da dị ứng với benznidazole và bệnh lý đa dây thần kinh-một căn bệnh ảnh hưởng đến dây thần kinh ngoại vi với nifurtimox. Các triệu chứng (Symptoms) Giai đoạn cấp tính (Acute phase): thường không được chú ý hoặc có những triệu chứng nhẹ mà không phải là duy nhất với bệnh Chagas như sốt, mệt mỏi, đau nhức cơ thể, đau đầu, phát ban, chán ăn, tiêu chảy và nôn mửa. Các dấu hiệu được ghi nhận nhất của giai đoạn này là sưng mi mắt ở phíabên mặt gần vết đốt. Giai đoạn mãn tính (Chronic phase): Sau một thời gian im lặng trong nhiều thập kỷ, một số người phát triển các biến chứng tim mạch và đường ruột, có thể bao gồm phì đại tim, suy tim, thay đổi nhịp tim và ngừng tim hoặc thực quản hay đại tràng phì đại. "Relief" ("Sự giảm nhẹ") "Tuy nhiên, đây là những gì mà chúng tôi hiện có và chúng có hiệu quả", Navarro, người cũng giải thích rằng nghiên cứu mới nhất cho thấy điều trị trước khi mang thai ngăn ngừa lây truyền cho đứa trẻ cho biết. Đó là những gì thúc đẩy Briggitte quyết định việc điều trị, Cô ấy 25 tuổi và muốn có một gia đình nhưng không muốn làm lan truyền ký sinh trùng cho con cái tương lai của mình. Cơ thể của cô không thích hợp với benznidazole và cô đã phải lựa chọn loại thuốc thứ hai, 5 năm sau khi điều trị mức độ kháng thể cho thấy sự giảm đáng kể mức độ nhiễm ký sinh trùng trong cơ thể của mình. Hiện nay không có test đặc hiệu với Chagas vì vậy cách duy nhất để phát hiện sự hiện diện của ký sinh trùng là bằng cách kiểm tra mức độ các kháng thể đặc hiệu, Sau khi điều trị bệnh nhân phải được kiểm tra thường xuyên đối với những mức kháng thể này. Cùng với Altagracia và hai bà mẹ Bolivia khác, những người có bệnh Chagas, Briggitte bây giờ tận dụng mọi cơ hội để nói chuyện với mọi người ở Tây Ban Nha-đặc biệt là các bà mẹ hoặc phụ nữ trẻvề sát thủ thầm lặng này. Họ đi đến nhà thờ, trận đấu bóng đá và quán rượu. Họ có một đường dây trợ giúp trực tuyến miễn phí cho người gọi và thậm chí đi cùng họ đến bệnh viện để sàng lọc bởi vì họ biết khó khăn như thế nào mà bước đầu tiên có thể cho những người lo sợ điều tồi tệ nhất. Đối với tình trạng của mình, Briggitte đã học được cách tích cực về nó: "Tôi rất bình tĩnh, bởi vì nhìn vào con gái của tôi và biết rằng cô ấy không có nó-một sự giảm nhẹ".
|
TRANG CHỦ
