|
Khi nào phun hóa chất diệt muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết?
Việc phun hóa chất diệt muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết được chỉ định chủ động thực hiện trên diện rộng ngay từ khi phát hiện thấy các biểu hiện nguy cơ bệnh phát triển nhằm ngăn chặn dịch bệnh bùng phát, gây nên những hậu quả nghiêm trọng. Biện pháp này cần được tiến hành đồng thời với chiến dịch diệt bọ gậy và lăng quăng muỗi theo quy định. Chỉ định biện pháp phun hóa chất Biện pháp phun hóa chất diệt muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết chủ động thực hiện trên diện rộng được đơn vị y tế dự phòng chỉ định triển khai ở những nơi có nguy cơ cao xảy ra dịch bệnh, có ca bệnh sốt xuất huyết, có chỉ số mật độ hoạt động của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết Aedes aegypti và Aedes albopictus cao từ 0,5 con/nhà trở lên hoặc có chỉ số bọ gậy muỗi truyền bệnh BI (Breteau index) cao từ 30 trở lên. Riêng khu vực phía bắc thì chỉ số mật độ hoạt động của muỗi truyền bệnh cao từ 0,5 con/nhà trở lên hoặc chỉ số bọ gậy muỗi truyền bệnh BI cao từ 20 trở lên. Các viện thuộc hệ y tế dự phòng có liên quan như Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur, Viện Sốt rét-ký sinh trùng-côn trùng trong khu vực quản lý và chỉ đạo chịu trách nhiệm hướng dẫn chuyên môn kỹ thuật cho các tỉnh, thành phố trực thuộc trong việc chỉ định phạm vi phun hóa chất diệt muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết chủ động trên diện rộng. Thời gian triển khai phun hóa chất diệt muỗi được thực hiện từ 2 đến 3 đợt tùy theo hiệu quả của biện pháp diệt muỗi, chỉ số mật độ hoạt động của muỗi, diễn biến tình hình bệnh sốt xuất huyết... Phun hóa chất diệt muỗi đợt 1 cần tiến hành theo điều kiện của từng tỉnh, thành phố; phải tổ chức phun hóa chất phù hợp, thời gian phun đợt 1 tại khu vực địa lý nhất định được chọn không được vượt quá 10 ngày. Phun hóa chất diệt muỗi đợt 2 thường thực hiện sau lần phun đợt 1 khoảng từ 7 đến 10 ngày. Phun hóa chất diệt muỗi đợt 3 được chỉ định căn cứ vào các chỉ số điều tra trung gian truyền bệnh sau khi phun đợt 2 từ 1 đến 2 ngày với chỉ số mật độ hoạt động của muỗi truyền bệnh vẫn còn trên 0,2 con/nhà, chỉ số bọ gậy muỗi truyền bệnh BI vẫn còn từ 20 trở lên; thời gian phun đợt 3 được thực hiện sau lần phun đợt 2 cũng từ 7 đến 10 ngày. 
Phun hóa chất diệt muỗi bằng máy phun không gian đeo vai ở trong nhà (ảnh minh họa)
Quy trình phun hóa chất diệt muỗi Việc phun hóa chất diệt muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết được thực hiện theo quy trình gồm: thành lập đội phun hóa chất, lựa chọn hóa chất, xác định phạm vi phun và lượng hóa chất sử dụng, chuẩn bị thực địa xử lý, tiến hành kỹ thuật phun, bảo đảm an toàn sau khi phun, chỉ định phun đợt 2 và đợt 3. Đội phun hóa chất diệt muỗi được thành lập căn cứ vào mức độ và quy mô xử lý nguy cơ hình thành ổ dịch tại địa phương. Đội phun hóa chất diệt muỗi bằng máy phun đeo vai gồm 3 máy phun không gian, trong đó có 1 máy dự trữ; mỗi máy phun có 3 người gồm 2 người thay nhau mang máy để phun và 1 cán bộ hướng dẫn kỹ thuật. Đội phun hóa chất diệt muỗi bằng máy phun không gian cỡ lớn gồm 1 máy phun đặt trên xe ô tô, mỗi máy phun có 3 người gồm 1 lái xe, 1 người điều kiển máy phun và 1 cán bộ kỹ thuật. Ngoài các đội phun hóa chất, cần bố trí thêm các thành phần khác cùng tham gia như cán bộ chính quyền, cán bộ tuyên truyền, người dẫn đường, cộng tác viên... Lưu ý cán bộ kỹ thuật pha hóa chất phải được tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật phun. Việc lựa chọn hóa chất phun thực hiện theo quy định của Bộ Y tế trong danh mục hóa chất diệt côn trùng được phép sử dụng. Sau đó xác định pham vi áp dụng, số lượng hóa chất cần dùng, tính toán bảo đảm nồng độ hóa chất phun theo khuyến cáo, hướng dẫn của nhà sản xuất. Chuẩn bị thực địa triển khai với bản đồ cụ thể của khu vực được phun, đường đi để phun phải được nghiên cứu kỹ và phân chia cho phù hợp với hướng gió và khoảng cách giữa các đường. Chính quyền cần chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể tham gia chiến dịch diệt bọ gậy muỗi tại từng hộ gia đình trong khu vực xử lý bằng hóa chất phun diệt muỗi. Thông báo trước cho dân cư trong khu vực phun hóa chất biết cụ thể ngày phun, giờ phun để che đậy thức ăn, nước uống, tắt bếp lữa và di chuyển động vật nuôi đến nơi an toàn... trước khi phun hóa chất. Lưu ý hướng dẫn cho người dân mở cửa ra vào và cửa sổ nhà khi phun bằng máy phun không gian cỡ lớn đặt trên xe ô tô, mở cửa ra vào và đóng cửa sổ nhà khi phun bằng máy phun không gian đeo vai. Thời gian phun tốt nhất nên tiến hành vào buổi sáng sớm từ 6 đến 9 giờ hoặc vào buổi chiều tối từ 17 đến 20 giờ. Nhiệt độ môi trường phù hợp để phun hóa chất từ 18 đến 25oC, nên hạn chế phun khi nhiệt độ môi trường trên 27oC. Chỉ phun hóa chất khi tốc độ gió từ 3 đến 13 km/giờ, không phun khi trời mưa hoặc có gió lớn. 
Phun hóa chất diệt muỗi bằng máy phun không gian cỡ lớn đặt trên xe ô tô (ảnh minh họa)
Kỹ thuật phun hóa chất được tiến hành tùy theo cách sử dụng phương tiện máy phun không gian cỡ lớn đặt trên xe ô tô hay máy phun không gian đeo vai. Nếu sử dụng máy phun không gian cỡ lớn đặt trên xe ô tô phải kiểm tra nhiên liệu, đầu vòi phun, tốt nhất là nên dùng đầu vòi phun hạt sương có kích thước hạt nhỏ hơn 30µm và chạy máy để thử liều lượng phun. Xe ô tô chỡ máy phun chạy với vận tốc ổn định từ 6 đến 8 km/giờ dọc theo các con đường phố. Khi xe ngừng chạy phải tắt máy phun và khóa vòi phun. Tiến hành phun dọc theo các đường phố thẳng góc với hướng gió, phun từ cuối gió và di chuyển ngược hướng gió. Những khu vực có các đường phố song song cũng như vuông góc với hướng gió chỉ phun khi xe chạy ở đầu gió trên đường song song với hướng gió. Tại những khu vực có phố rộng, nhà cửa nằm cách xa trục đường nên để đầu vòi phun chếch về bên phải xe ô tô và cho xe chạy sát lề đường. Tại những nơi có đường hẹp, nhà cửa sát lề đường thì đầu vòi phun nên chĩa thẳng về phía sau xe. Đối với đường cụt thì phun từ ngõ cụt ra ngoài, đầu vòi phun đặt chếch góc 45o so với mặt phẳng ngang để hạt hóa chất được phát tán tối đa. Nếu sử dụng máy phun không gian đeo vai ở trong nhà, phải phun theo nguyên tắc cuốn chiếu; cũng cần kiểm tra nhiên liệu và đầu vòi phun, tốt nhất nên sử dụng đầu vòi phun hạt sương có kích thước hạt nhỏ hơn 30µm, đồng thời chạy máy để thử liều lượng phun. Người đi phun hóa chất mang máy đứng ở cửa ra vào hoặc cửa sổ, để chếch vòi phun khoảng 45o, không kê sát vòi phun vào vách hay các vật dụng trong nhà. Mỗi phòng ở trong nhà có diện tích từ 20 đến 30 mét vuông, thời gian phun khoảng 5 đến 10 giây với mức phun mạnh nhất. Đối với phòng lớn thì phun theo kiểu đi giật lùi từ trong ra ngoài; các phòng nhỏ, phòng đơn chỉ cần chĩa vòi vui qua cửa chính hoặc cửa sổ mà không cần vào trong phòng. Đối với nhà chung cư, nhà có nhiều tầng, nhiều phòng cần phun tất cả các phòng, các góc, cầu thang, sân thượng... với nguyên tắc phun từ tầng trên xuống tầng dưới, từ trong ra ngoài bằng cách đi giật lùi hết phòng này qua phòng khác. Khi di chuyển từ phòng này sang phòng khác nên giữ đầu vòi phun hướng lên trên để phần còn lại của hóa chất được phát tán ra khu vực, không chĩa đầu vòi phun xuống đất. Lưu ý không được phun trực tiếp hóa chất vào người và động vật nuôi. Diện tích của từng nhà, từng phòng cần được tính ra mét vuông để có cơ sở tính lượng hóa chất cần thiết pha thành dung dịch phun. Nếu sử dụng máy phun không gian đeo vai ở ngoài nhà, người mang máy phun đi bộ bình thường với vận tốc khoảng 3 đến 5 km/giờ; đi ngược hướng gió, hướng đầu vòi phun về phía nhà cần phun; nên phun với tốc độ máy tối đa, hướng vòi phun lên góc 45o và phun ở chung quanh nhà. An toàn sau khi phun hóa chất cần được bảo đảm bằng cách súc rửa bình đựng hóa chất, vòi phun và vệ sinh máy sạch sẽ bằng nước thông thường; lưu ý không được đổ nước rửa máy phun xuống nguồn nước ao hồ, sông ngòi, kênh lạch... Người đi phun sau khi thực hiện xong công việc cũng phải vệ sinh cá nhân, loại bỏ hóa chất bám dính trên quần áo và cơ thể. Cần nhớ rằng hóa chất diệt muỗi sau khi pha chỉ được sử dụng trong vòng 72 giờ. Việc phun hóa chất diệt muỗi đợt 2 phải được thực hiện sau khi phun đợt 1 từ 7 đến 10 ngày. Chỉ định tiếp tục phun đợt 3 sau khi phun đợt 2 cũng từ 7 đến 10 ngày nếu tại địa phương vẫn tiếp tục có bệnh nhân sốt xuất huyết mới trong vòng 14 ngày hoặc có chỉ số điều tra mật độ hoạt động của muỗi trưởng thành truyền bệnh từ 0,2 con/nhà trở lên hay chỉ số bọ gậy muỗi truyền bệnh BI từ 20 trở lên. Cộng đồng người dân ở những khu vực có nguy cơ dịch bệnh sốt xuất huyết bùng phát cần biết rõ việc chỉ định và quy trình phun hóa chất không gian diệt muỗi truyền bệnh để cùng phối hợp, hỗ trợ, giúp đỡ ngành y tế dự phòng triển khai thực hiện biện pháp nhằm đạt được hiệu quả tốt, chủ động khống chế bệnh phát triển thành dịch.
|
TRANG CHỦ
