|
Thành tựu phòng chống sốt rét có thể bị mất nếu không chủ động tiếp cận đến kháng hóa chất diệt côn trùng
Ngày 13/2/2016. Liverpool School of Tropical Medicine. Các học giả hàng đầu cảnh báo thành tựu phòng chống sốt rét có thể bị mất nếu không chủ động tiếp cận đến kháng hóa chất diệt côn trùng (Top academics warn that without a proactive approach to insecticide resistance, gains made in malaria prevention could be lost). GS. Janet Hemingway-Giám đốc Đại học Y học nhiệt đới Liverpool (Liverpool School of Tropical Medicine_LSTM) cùng với 14 nhà nghiên cứu nổi tiếng khác trong lĩnh vực sinh học vector cùng đưa ra một bài xã luận trên Tạp chí The Lancet nêu rõ sự cần thiết cho một cách tiếp cận cấp bách hơn và chủ động hơn đến kháng hóa chất diệt nếu không quan tâm đến điều này thì những thành tựu đạt được trong phòng chống sốt rét trong thế kỷ 21 sẽ bị mất. Trong bài xã luận này, GS. Hemingway và các đồng nghiệp của mình đã xem xét làm thế nào trong 15 năm qua việc thực hiện các biện pháp phòng chống và điều trị đã dẫn đến việc cắt giảm lớn tỷ lệ nhiễm bệnh ở châu Phi kể từ năm 2000. Tuy nhiên, từ khi bắt đầu, bài báo cảnh báo sự hiện ra lờ mờ về một thảm họa y tế công cộng tạo ra gánh nặng do kháng hóa chất diệt tiếp tục xuất hiện.Theo sau dấu hiệu đầu tiên của ký sinh trùng sốt rét trở nên kháng thuốc, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo liệu pháp kết hợp artemisinin như là loại thuốc điều trị tuyến đầu cho bệnh sốt rét nhằm giảm thiểu thất bại điều trị. Tuy nhiên phòng chống sốt rét vẫn còn phụ thuộc chủ yếu vào một lớp thuốc trừ sâu hóa học, các pyrethroid là thuốc trừ sâu duy nhất được sử dụng trong màn chống muỗi tẩm hóa chất diệt tồn lưu lâu dài và từ năm 2013 trở nên được sử dụng trong gần hai phần ba của tất cả các chương trình phun tồn lưu trong nhà (indoor residual spraying -IRS) . Các tác giả đã chỉ ra rằng điều này có nghĩa là trong hơn một thập kỷ vectơ muỗi sốt rét đã được nhắm mục tiêu bởi một liệu pháp duy nhất và chắc chắn sự đề kháng đã được lựa chọn và pyrethroid là không còn có khả năng giết chết muỗi ở một số vùng của châu Phi. Tình hình hiện nay ở châu Phi, một phần được gây ra do sự tự mãn khi sự đề kháng đầu tiên xuất hiện tới lớp thuốc trừ sâu này vào những năm 1970s, chủ yếu do các pyrethroid được sử dụng để bảo vệ cây trồng khỏi bị hư hại do côn trùng. Tuy nhiên cơ chế kháng có nguồn gốc này được gây ra bởi một đột biến tại nơi duy nhất thì bây giờ là một cơ chế kháng mạnh hơn đã nhìn thấy các quần thể mạnh hơn và sống sót lên đến 1000 lần so với nồng độ hóa chất diệt côn trùng có thể tiêu diệt muỗi còn nhạy cảm. Trong các chương trình nơi mà IRS đã chuyển sang các loại thuốc trừ sâu thay thế đã có sự sụt giảm đáng kể các trường hợp mắc bệnh sốt rét, nhưng hiện tại không có sự thay thế với các pyrethroid cho việc sử dụng trong màn ngủ và bất kỳ sự thay thế nào thì có thể là 5 năm nữa mới có sẵn.
Kế hoạch Toàn cầu năm 2012 của WHO về xử lý kháng hóa chất diệt côn trùng(WHO Global Plan for Insecticide Resistance Management) trong vectơ sốt rét đã nâng cao nhận thức về vấn đề này và đưa ra một khuôn khổ thực hiện để xử lý nó. Tuy nhiên có những thách thức lớn để thực hiện các khuyến nghị. Các tác giả tự hỏi, với việc không có sự thay thế hiện tại với pyrethroid, vào thời điểm những gì mà màn ngủ hiện có ngừng được triển khai thì điều tốt hơn là tập trung vào các hàng rào bảo vệ được cung cấp bởi các loại màn ngủ bền hơn. Cuối cùng các tác giả bao gồm các GS.Hilary Ranson của LSTM và Tiến sĩ Nick Hamon, Giám đốc điều hành của Hiệp hội phòng chống vector sáng tạo (Innovative Vector Control Consortium_IVCC) chỉ ra rằng việc thực hiện thành công kế hoạch toàn cầu của WHO đòi hỏi phát triển và triển khai hoạt động các hóa chất diệt côn trùng mới. IVCC hiện đang làm việc với ngành công nghiệp để phát triển hóa chất diệt côn trùng mới đặc biệt trong lĩnh vực y tế công cộng và với một số các sản phẩm hết sức cần thiết hiện nay đang trong quá trình nghiên cứu nên có một lời kêu gọi về một nỗ lực to lớn được thực hiện để sắp xếp sự phát triển, quản lý và các cách thức khuyến cáo của WHO. GS. Hemingway khuyến cáo các nhà nghiên cứu nên rút ra các bài học từ quá khứ: "Các quốc gia cần được giúp đỡ để phát triển các chiến lược phòng chống sốt rét hợp lý để kéo dài hiệu quả của các phương pháp phòng chống vector hiện nay, đảm bảo rằng những nỗ lực của họ có nguồn lực đầy đủ. Với các sản phẩm mới,điều quan trọng là chúng ta làm tất cả những gì có thể để vượt qua rào cản đó là ngăn chặn chúng bị đưa ra thị trường hiện nay, và giới thiệu chúng trong một dạng là sẽ đảm bảo chúng không nhanh chóng bị tổn hại bởi sự đề kháng. Tất cả các bên liên quan phải được cam kết đóng góp vai trò của họ hoặc nhiều tiến bộ giành được rất khó khăn trong việc làm giảm sự lây truyền bệnh sốt rét sẽ không bị mất đi".
|
TRANG CHỦ
