 |
| Sốt rét ác tính có thể gây rối loạn tiêu hóa với hội chứng dạ dày-ruột non và đau bụng cấp (ảnh minh họa) |
Rối loạn tiêu hóa trong sốt rét ác tính
Sốt rét ác tính được xác định là một bệnh toàn thân do tắc nghẽn những mạch máu nhỏ bởi hồng cầu và ký sinh trùng sốt rét gây nên rối loạn huyết động trong vi tuần hoàn máu dẫn đến tình trạng giảm cung cấp máu, thiếu máu, thiếu oxy ở nhiều phủ tạng; trong đó có hệ tiêu hóa. Sự rối loạn tiêu hóa trong sốt rét ác tính được biểu hiện bằng hội chứng dạ dày-ruột non và hội chứng đau bụng cấp tính.
Hội chứng dạ dày-ruột non Bệnh nhân sốt rét ác tính thể não có thể kèm theo các triệu chứng nôn mửa thốc tháo, đi tiêu chảy toàn nước nhưng không có máu, chất nhầy, chất mủ; đồng thời đau quặn bụng. Một số trường hợp có dấu hiệu mất nước và tụt huyết áp đã được y văn cũng như các nhà khoa học gọi là thể “giống tả”. Hội chứng bệnh lý này đã gặp trên lâm sàng, nếu không được cấp cứu bù dịch kịp thời, tỷ lệ tử vong có thể chiếm đến 15% các trường hợp bệnh. Thực tế trong sốt rét ác tính, ống tiêu hóa cũng như một số phủ tạng khác bị tổn thương; nếu làm sinh thiết ruột non sẽ thấy hiện tượng sung huyết mao quản ở niêm mạc và phù nề lớp dưới niêm mạc có rối loạn vi tuần hoàn ở dạ dày, ruột non; tuần hoàn mao mạch bị chậm lại, do đó ruột non giảm sự hấp thu. Một số chất có sự giảm hấp thu rõ rệt như chất đường, chất mỡ, axít amin. Một số nhà khoa học cho rằng nguyên nhân không phải do tổn thương niêm mạc mà có thể là hệ thần kinh tạng phủ không được cung cấp máu đầy đủ gây nên. Cũng có ý kiến nêu lên vai trò của các hồng cầu máu bị nhiễm ký sinh trùng sốt rét vón đọng lại trong mao mạch ống tiêu hóa là nguyên nhân gây nên hội chứng. Hội chứng đau bụng cấp Trên thực tế một số trường hợp sốt rét và sốt rét ác tính có diễn biến lâm sàng hiếm gặp là hội chứng đau bụng cấp. Các nhà khoa học cho rằng hội chứng đau bụng cấp trong những trường hợp này thường có bệnh cảnh lâm sàng giống như viêm ruột thừa, viêm túi mật, viêm tụy tạng và đã từng phẫu thuật nhầm lẫn nên được gọi là hội chứng giả viêm ruột thừa, giả viêm túi mật... Việc phát hiện hội chứng đau bụng cấp ở các trường hợp sốt rét ác tính thể não thường khó khăn hơn các trường hợp sốt rét thể thông thường. Thực tiễn tại bệnh viện đã có trường hợp bệnh nhân vào viện với triệu chứng đau bụng cấp tính vùng hố chậu phải, buồn nôn, có dấu hiệu Mac Burney dương tính, thậm chí có cả phản ứng thành bụng nhẹ nên bệnh nhân được chuẩn bị đưa lên bàn mổ để phẫu thuật nhưng có 2 triệu chứng vẫn còn nghi vấn là bệnh nhân sốt cao đến 40oC, mức độ sốt này quá cao so với các trường hợp viêm ruột thừa và xét nghiệm máu có kết quả bạch cầu không cao; cuối cùng xét nghiệm máu tìm ký sinh trùng sốt rét phát hiện có ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum dương tính với mật độ ++ nên đã chuyển hướng sang điều trị bệnh sốt rét bằng nội khoa, không phải phẫu thuật nữa. Đồng thời trên thực tế cũng ghi nhận một số trường hợp hiếm gặp đã được các nhà khoa học thông báo bệnh nhân sốt rét do nhiễm ký sinh trùng Plasmodium falciparum có biến chứng viêm tụy tạng cấp tính. Hội chứng đau bụng cấp trong các trường hợp sốt rét do nhiễm ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum có thể bắt nguồn từ tình trạng viêm tắc nghẽn mao mạch do hồng cầu máu nhiễm ký sinh trùng sốt rét bị kết dính trong những mạch máu nhỏ của mạc treo ruột. Lưu ý cần thiết trong chẩn đoán Trong sốt rét ác tính, tình trạng rối loạn tiêu hóa được biểu hiện với hội chứng chứng dạ dày-ruột non và hội chứng đau bụng cấp được ghi nhận một số trường hợp ở thực tế. Mặc dù các hội chứng này hiếm gặp nhưng trên lâm sàng các cơ sở y tế cần phải quan tâm, lưu ý để đừng bỏ sót trong việc phát hiện bệnh hoặc có thể chẩn đoán nhầm lẫn nhằm giúp việc điều trị bệnh chính xác và có hiệu quả.
|
TRANG CHỦ
