Muỗi đột biến làm giám sát kháng hóa chất diệt côn trùng thành chìa khóa kiểm soát Zika
Côn trùng họcNgày 19/6/2017. Muỗi đột biến làm giám sát kháng hóa chất diệt côn trùng thành chìa khóa kiểm soát Zika (Mutant mosquitoes make insecticide-resistance monitoring key to controlling Zika).Theo nghiên cứu do Emory Health Sciences thực hiện được công bốtrên tạp chí PLoS Neglected Tropical Diseases,một trong những hóachất diệt côn trùng phổ biến nhất được sử dụng trong cuộc chiến chống lại muỗi Aedes aegypti không có tác động đáng kể khi áp dụng trong các cộng đồng nơi muỗi đã kháng lại nó.
Nghiên cứu này lần đầu cho thấy tầm quan trọng trong giám sát côn trùng kháng hóa chất diệtkhống chế muỗi Aedes-loại muỗi truyền các bệnhzika, sốt dengue và sốt vàng da.Gonzalo Vazquez-Prokopec, nhà sinh thái học bệnh tật tại Emory là tác giả nghiên cứu cho biết: "Kết quả thật ấn tượng, nếu bạn sử dụng hóa chất diệt côn trùng deltamethrin trong một khu vực có kháng deltamethrin cao cũng giống như không phun chút nào vì không diệt được muỗi Aedes aegypti,hiệu quả không khác gì với phòng chống".Các kết quả của thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên (randomized controlled trial) rất quan trọng vì một số khoa y tế công cộng ở những nơi mà virus Zika và virus dengue lưu hành không nhất thiết phải theo dõi sựkháng với hóa chất diệt côn trùng.Vazquez-Prokopec cho biết thêm: "Dịch bệnh virus Zika gần đây đã làm tăng nhận thức cần tập trung vào những gì thực sự hiệu quả khi kiểm soát muỗi,các dữ liệu từ nghiên cứu của chúng tôi đưa ra một tuyên bố táo bạo: Bất kỳ chương trình kiểm soát muỗi nào liên quan đến phun hóa chất diệt côn trùng cần dựa vào kiến thức về mức độ kháng hiện nay của muỗi tại địa phương".Không khó để xác định mức kháng hóa chất diệt côn trùng, nhân viên y tế công cộng có thể sử dụng các thử nghiệm sinh học chuẩn để bỏ vào một chai hóa chất diệt côn trùng với một liều cụ thể,sau đó họ có thể đưa muỗi từ khu vực được theo dõi vào chai và quan sát số lượng chúng đã bị giết sau 24 giờ. Nghiên cứu hiện tại được tiến hành tại 3 khu phố của Merida, Mexico nhằm đánh giá hiệu quả củaphun tồn lưu trong nhà với muỗi Aedes aegypti ở các nhà được xử lý bởi deltamethrin (với các muỗi tại chỗ có biểu hiện kháng thuốc cao) hoặc bendiocarb (một loại hóa chất diệt côn trùngkhác mà muỗi nhạy cảm hoàn toàn) so với các nhà đối chứng không được xử lý bằng hóa chất.Các khu vực được xử lý bằng bediocard cho thấy tỷ lệ giết chết Aedes aegypti tới 60% trong thời gian 3 tháng, trong khi các khu vực được xử lý bằng deltamethrin và các khu vực đối chứng cho thấy không có tác dụng có thể phát hiện trên muỗi.Đó là một quá trình sinh học tự nhiên vì muỗi đột biến để đáp ứng tới việc tiếp xúc với hóa chất diệt côn trùng, Vazquez-Prokopec cho rằngnhững đột biến này có thể xảy ra ở mức độ phân tửngăn không cho hóa chất diệt côn trùng dính vào một vị trí mục tiêu enzyme,những đột biến này cũng có thể xảy ra ở mức độ trao đổi chất khi quá trình trao đổi chất của muỗi "điều chỉnh" (up regulates) sản xuất các enzyme có thể vô hiệu hoá các tác động độc hại của một loại hóa chất diệt côn trùng.Vazquez-Prokopec cho biết: "Cả hai cơ chế đều có thể xảy ra trong cùng một con muỗilàm cho kháng hóa chất diệt côn trùng trở thành một vấn đề thách thức và hấp dẫn", thậm chí đáng lo ngại hơn là những con muỗi "siêu bọ" (super bug) có khả năng kháng lại nhiều loại hóa chất diệt côn trùng "Bạn không thể ngăn chặn sự tiến hóa,đó là lý do vì sao các nước phải có hệ thống giám sát kháng hóa chất diệt ở cấp địa phương và cấp quốc gia để giúp xử lý việc sử dụng hóa chất diệt côn trùng một cách hiệu quả hơn". Trong 20 năm qua, có sự gia tăng sự kháng hóa chất diệt côn trùng ở muỗi nhấtlà chi Anophelestruyền ký sinh trùngsốt rét, muỗi Anopheles chỉ hút máu giữa khi chập choạng tốitới gần sáng do đó sử dụng màn ngủ ở các vùng sốt rét lưu hành từ lâu đã là phương pháp làm giảm cơ hội cho muỗi truyền bệnh sốt rét.Cách đây hơn một thập kỷ, những chiếc màn ngủ được tẩm bằng pyretheroids-một loại hóa chất diệt côn trùng chứa deltamethrin đã được tung ra ở châu Phi để chống sốt rét và thường được sử dụng vì chúng không mùi, rẻ tiền,tồn lưu lâu, có độc tính thấp ở động vật có vú.Việc sử dụng rộng rãi các màn ngủ được tẩm hóa chất diệt côn trùng cuối cùng đã dẫn đến sự gia tăng sức đề kháng của pyretheroids bởi muỗi Anopheles nhưngmàn ngủ vẫn tạo ra một rào cản vật lý giữa con người và muỗi nên chúng vẫn giữ được một số lợi ích.Một sự gia tăng tương tự về sức đề kháng đang xuất hiện ở muỗi Aedes tại một số khu vực nhưng muỗi Aedes đốtngười vào ban ngày, làm cho màn ngủ và các chiến dịch phun thuốc không hiệu quả trở nên quan trọng hơn đối với sự kiểm soát muỗi.Nghiên cứu trước đây do Vazquez-Prokopec cho thấy việc theo dõi nguồn tiếp xúc với các ca sốt dengue ở người, kết hợp với việc phun tồn lưu trong nhà đối với muỗi Aedes trong nhà đã làm giảm đáng kể việc lây truyền bệnh sốt dengue trong một vụ dịch.Nghiên cứu về côn trùng kháng hóa chất diệt cho thấy sự phát triển của kiến thức về những gì hiệu quả và không hiệu quả trong kiểm soát muỗi Aedes làm giảm tác động của dịch bệnh do muỗi truyền hoặc để ngăn chặn chúng.Vazquez-Prokopec cho biết: "Chúng tôi luôn theo đuổi vấn đề kháng hóa chất diệt côn trùngở muỗi nhưng càng nhiều dữ liệu và công cụ mà chúng tôi có trong khu vũ khí thì càng mất nhiều thời gan để có được chúng".
Tài liệu tham khảo (Journal Reference)
Gonzalo M. Vazquez-Prokopec, Anuar Medina-Barreiro, Azael Che-Mendoza, Felipe Dzul-Manzanilla, Fabian Correa-Morales, Guillermo Guillermo-May, Wilbert Bibiano-Marín, Valentín Uc-Puc, Eduardo Geded-Moreno, José Vadillo-Sánchez, Jorge Palacio-Vargas, Scott A. Ritchie, Audrey Lenhart, Pablo Manrique-Saide. Deltamethrin resistance in Aedes aegypti results in treatment failure in Merida, Mexico. PLOS Neglected Tropical Diseases, 2017; 11 (6): e0005656 DOI: 10.1371/journal.pntd.0005656
|
TRANG CHỦ
