|
Khi châu Phi ấm lên, muỗi mang các loại virus Zika, sốt xuất huyết Dengue có nhiều khả năng phát triển mạnh
Theo thông tin từ Dakar, Senegal cho thấy từ hạn hán chết người và mùa màng bị tàn phá đến việc các nguồn nước bị thu hẹp, nên các cộng đồng ở khu vực tiểu vùng Sahara, châu Phi đang phải vật lộn để chống lại sự tấn công của nhiệt độ mang tính kỷ lục thế giới.Nhưng những mối nguy hiểm không kết thúc ở đó.Các nhà khoa học cho biết, nhiệt độ gia tăng tạo ra một mối đe doạ khác, ít được biết đến và nghiên cứu nhưng có thể gây ra các dịch bệnh trên khắp lục địa. Muỗi là mối đe dọa, và nguy cơ vượt xa sốt rét Các nhà nghiên cứu tại Đại học Standford cho biết muỗi Aedes aegypti, làm lây lan loại virus gây suy nhược và có khả năng gây chết người từ Zika và sốt xuất huyết Dengue đến Chikungunya, phát triển mạnh trong điều kiện khí hậu ấm hơn so với sốt rét, được biết đến với tên gọi là muỗi Anopheles. Ở vùng cận Sahara, châu Phi điều này có nghĩa là tỷ lệ sốt rét có thể tăng ở những nơi mát hơn khi chúng nóng lên, nhưng giảm vào những nơi nóng hơn mà hiện đang đang chiến đấu với căn bệnh này. Ở những khu vực này, bệnh sốt rét -một trong những kẻ giết người lớn nhất của lục địa, có thể bị cạnh tranh bởi các bệnh khác do vector truyền như các cuộc khủng hoảng về y tế to lớn. Erin Mordecai, một phó giáo sư ở Stanford nói rằng khi nhiệt độ vượt qua 25 độ C, bạn nên tránh xa khỏi thời điểm lan truyền sốt rét đỉnh cao và hướng đến đỉnh cao đối với các bệnh như sốt Dengue. Bà nói rằng chúng ta có hy vọng thú vị về mối đe dọa do sốt rét đang suy giảm ở Châu Phi, trong khi Zika, sốt xuất huyết Dengue và Chikungunya trở nên nguy hiểm hơn.  | Hình 1. Một con muỗi Aedes aegypti được biết là mang virus Zika qua chụp kính hiển vi tại Viện Fiocruz ở Brazil. |
Bên cạnh một hành tinh đang ấm lên, các nhà khoa học lo ngại việc đô thị hóa trên khắp châu Phi cũng có thể gây ra sự truyền các bệnh do muỗi Aedes aegypti gây ra, loại muỗi này phát triển mạnh ở các thành phố và khu ổ chuột, ngược lại với Anopheles sinh sống tại chỗ. Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, một nửa dân số châu Phi sẽ sống ở các thành phố vào năm 2030, gia tăng từ 36% vào năm 2010. Tổ chức Y tế Thế giới (TCYTTG) cho hay, một con số tăng nhanh có thể trở thành con mồi béo bở cho các loại virus gây ra bởi vector như sốt Dengue, đã gây ra sự phát triển mạnh của châu Phi với tốc độ kỷ lục trong những năm gần đây và được thúc đẩy bởi quá trình đô thị hoá, gia tăng dân số, vệ sinh môi trường kém và sự ấm lên toàn cầu. Marianne Comparet, giám đốc của Hiệp hội Quốc tế về các bệnh nhiệt đới bị lãng quên, cho biết: "Chúng tôi thấy sự phát triển không được lên kế hoạch ở Châu Phi, không chỉ với những thành phố lớn mà ngay cả ở các khu định cư nhỏ hơn và thường thiếu nước sạch và vệ sinh môi trường.Bà nói thêm: "Biến đổi khí hậu, bệnh tật và sự tương tác giữa con người và môi trường sống - đó là một cuộc khủng hoảng đang diễn ra dưới sự giám sát - một quả bom về thời gian cho các vấn đề sức khoẻ công cộng. Các bệnh nhiệt đới bị lãng quên Theo báo cáo của Liên minh châu Âu về biến đổi khí hậu, năm ngoái là năm thứ ba nóng nhất liên tiếp khi nhiệt độ toàn cầu đã tăng gần một mức trần do 200 quốc gia đặt ra để hạn chế sự nóng lên toàn cầu. Các khu vực của châu Phi nằm trong số những khu vực bị nóng bất thường. 
Hình 2
Nghiên cứu cho biết:Khi nhiệt độ tăng lên, muỗi ở các vùng vĩ độ thấp tại các nước Đông Phi đang tìm kiếm các môi trường sống mới ở các vùng cao hơn, tuy nhiên tỷ lệ sốt rét đang giảm ở các vùng ấm hơn, như miền bắc Senegal ở Sahel. Theo các chuyên gia, các khu vực nóng hơn cần chuẩn bị cho các dịch bệnh tương lai như chikungunya và dengue, vì các khu vực lạnh hơn của vùng cận Saharan Châu Phi đã làm cho nạn sốt rét lan rộng. Mặc dù không gây chết người như sốt rét nhưng chikungunya kéo dài lâu hơn và có thể làm cho con người bị đau khớp kéo dài. Sốt xuất huyết Dengue gây ra các triệu chứng giống cúm và và có thể phát triển thành một cơn sốt xuất huyết gây tử vong. Larry Slutsker của Tổ chức Y tế quốc tế PATH cho biết có một nguy cơ là các hoạt động toàn cầu nhằm chấm dứt sốt rét đã thu hút được 2,9 tỷ USD vốn đầu tư quốc tế vào năm 2015 đã khiến các nước Châu Phi không chuẩn bị tốt để đối phó với các bệnh do vector truyền bệnh khác. "Các bệnh như sốt xuất huyết Dengue và chikungunya đã bị lãng quên và thiếu nguồn tài chính", Slutsker, nhà lãnh đạo chương trình bệnh sốt rét và các bệnh nhiệt đới bị lãng quên của PATH cho biết, "Cần có sự giám sát và hiểu biết tốt hơn." Sốt rét giết chết khoảng 430.000 người một năm, khoảng 90 phần trăm trong số đó là trẻ em châu Phi nhỏ tuổi. Các chuyên gia y tế nói rằng sốt xuất huyết Dengue, căn bệnh nhiệt đới lan nhanh nhất thế giới, gây nhiễm cho khoảng 390 triệu người mỗi năm nhưng thường không được ghi nhận và chẩn đoán sai. Một số chuyên gia tin rằng báo động toàn cầu do Zika gây ra, căn bệnh có thể gây ra những dị tật bẩm sinh chẳng hạn như kích thước não nhỏ, có thể nhìn thấy nhiều tiền hơn được bơm vào trong cuộc chiến chống lại các bệnh nhiệt đới bị lãng quên ở vùng cận Saharan ở châu Phi, đặc biệt là sau khi các vụ dịch ở Angola, Cape Verde và Guinea-Bissau vào năm ngoái. Theo dữ liệu từ TCYTTG, mặc dù 26 quốc gia châu Phi, gần phân nửa lục địa, có các chiến lược để chống lại các bệnh truyền qua vector, phần lớn chỉ nhắm tới sốt rét. Tỷ lệ sốt rét đã giảm trong những thập kỷ gần đây thông qua việc sử dụng màn ngủ, phun thuốc tồn lưu trong nhà và các loại thuốc sốt rét. Nhưng không có phương pháp điều trị đặc hiệu hay vaccine dành cho Chikungunya và sốt xuất huyết dengue. Magaran Bagayoko, một nhóm trưởng của TCYTTG ở châu Phi nói: "Can thiệp phòng ngừa và kiểm soát quan trọng nhất là xử lý vector, đặc biệt thông qua sự tham gia của cộng đồng. 
Hình 3
Dữ liệu rối tung Tuy nhiên, Madeleine Thomson thuộc Viện Nghiên cứu Quốc tế về Khí hậu và Xã hội cho biết, những nỗ lực đánh bại muỗi đang bị cản trở do thiếu các dữ liệu về khí hậu có chất lượng và giá cả phải chăng có thể giúp dự đoán sự bùng phát và chỉ ra những nguy cơ. Các nhà khoa học thuộc viện nghiên cứu ở Columbia cho biết: "Những gì mà các nước thực sự muốn biết là họ có thể làm gì để cải thiện các chương trình của họ, cũng như năng lực các nhân viên y tế của họ. Nhưng để làm điều đó, "thông tin về khí hậu phải được đưa vào thực tế," Thomson nói thêm. 
Hình 4
Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống bệnh dịch ở châu Phi (Africa CDC) cho biết, một cơ quan y tế công cộng toàn cầu mới ra mắt trong năm nay bởi Liên minh châu Phi cho biết: Các nước châu Phi cũng phải cải thiện sự phối hợp giữa các bộ y tế và các cơ quan khí tượng thuỷ văn. Sheila Shawa, một cán bộ dự án tại trụ sở CDC của châu Phi ở Ethiopia, nói: "Họ không liên kết, hoặc nói chuyện với nhau. "Cần có thông tin tốt hơn để mô hình các bệnh bị lãng quên, chẳng hạn như chikungunya, trên khắp châu Phi." Tuy nhiên, các nhà khoa học khí hậu và các chuyên gia y tế cảnh báo về sự khó khăn trong việc phân tích ảnh hưởng của nhiệt độ tăng lên đối với các bệnh do muỗi truyền bệnh mà không quan tâm đến các yếu tố khác. Mordecai của ĐH Stanford cho biết: "Chúng tôi đang có một thách thức lớn trong việc tách biệt các ảnh hưởng do nhiệt độ tăng cao - thực sự biến đổi - từ tất cả các khía cạnh khác như lượng mưa, độ ẩm, di biên động dân cư cũng như các yếu tố kinh tế xã hội”. "Tất cả đang thay đổi cùng một lúc, làm cho các yếu tố riêng lẽ rất khó tách biệt và bối rối để phân tích."
|
TRANG CHỦ
