 |
| (ảnh sưu tầm) |
Điểm sốt rét-một chốt chặn quan trọng giúp khống chế sốt rét ở quần thể giao lưu, di biến động
Theo báo cáo sốt rét thế giới năm 2020 từ Tổ chức Y tế thế giới tình hình sốt rét đang gặp một số khó khăn và hiện nay có chiều hướng giảm chậm lại tại một số khu vực trên thế giới với số ca mắc trên toàn cầu là 229 triệu ca (năm 2019) giảm 9 triệu ca so với năm 2000, số ca tử vong là 409.000 ca (năm 2000 là 736.000 ca). Nguyên nhân chủ yếu là do sự đầu tư kinh phí ngày càng giảm, ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc Artemisinin-một loại thuốc chủ lực dùng trong điều trị bệnh nhân nhiễm chủng P.falciparum, một số nơi chủng P.vivax bắt đầu kháng với thuốc Chloroquin, một số loài muỗi sốt rét kháng với hóa chất diệt trên màn ngủ cũng như phun tồn lưu trong nhà, dân di biến động, giao lưu lớn qua biên giới các nước, vào rừng khai thác lâm thổ sản, ngủ rẫy…khó kiểm soát vì đây là dân nghèo, qua các đường tiểu nghạch mang ký sinh trùng từ nơi khác về làm tăng nguy cơ lây lan tại chỗ. Tại Việt Nam, báo cáo mới nhất của Viện Sốt rét- Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương cho biết thời gian gần đây Việt Nam số ca sốt rét, tử vong giảm mạnh, không xảy ra dịch sốt rét. Cụ thể, so với năm 2018, số ca mắc sốt rét là 4813 ca thì đến hết năm 2020 số ca sốt rét giảm xuống còn 1422 ca, 01 ca tử vong, 35 tỉnh, thành phố cán mốc loại trừ sốt rét .Mỗi năm có hàng triệu người dân sống trong vùng sốt rét lưu hành được bảo vệ bằng biện pháp phòng chống muỗi sốt rét (phun tồn lưu và tẩm màn bằng hóa chất diệt muỗi) và hàng nghìn bệnh nhân được cấp thuốc điều trị sốt rét miễn phí. Tuy nhiên, hiện nay tình hình bệnh sốt rét đang đối mặt với các thách thức trong lộ trình hướng tới loại trừ hoàn toàn sốt rét vào năm 2030 đó là: Ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc lây lan nhanh chóng, muỗi kháng hóa chất diệt, việc tuân thủ liệu trình điều trị đối với bệnh nhân nhiễm P.vivax gặp khó khăn do phải dùng primaquine dài ngày, đặc biệt là tình trạng di biến động dân cư giữa các vùng, hoạt động giao lưu qua biên giới với các nước có dịch sốt rét lưu hành hiện nay rất cao. Người dân có tập quán đi làm rừng, rẫy thường ngủ lại trong rừng nhưng không sử dụng màn tránh muỗi đốt, trong số ca sốt rét ghi nhận có đến gần ½ số ca nhiễm là ngoại lai
Cửa khẩu quốc tế Lao bảo nơi có đông người và phương tiện qua lại biên giới
Là một trong những tỉnh trọng điểm sốt rét của cả nước, dân số sống trong vùng sốt rét lưu hành chiếm khoảng 20,4% (theo phân vùng dịch tể năm 2019 của Bộ y tế), tuy nhiên tại các huyện trọng điểm sốt rét Hướng Hóa và Đakrông phần đông là đồng bào dân tộc thiểu số, kinh tế còn nghèo, giao thông còn cách trở, mạng lưới y tế cơ sở tuy đã được hình thành và củng cố trong quá trình xây dựng và trưởng thành của ngành y tế nhưng còn nhiều bất cập đặc biệt là chế độ chính sách cho y tế thôn bản, việc cập nhật các kỹ năng cơ bản như giám sát, phát hiện ca bệnh cũng như truyền thông giáo dục về phòng chống sốt rét còn hạn chế do không thường xuyên được đào tạo. Báo cáo sốt rét từ các tuyến cũng như qua điều tra ca bệnh trong các năm 2018-2020 tại Quảng Trị cho thấy số ca sốt rét nhiễm chủng P.falciparum 47,02% – nguy cơ tử vong là rất lớn do thời gian trung bình từ khi khởi sốt cho tới khi đến các cơ sở y tế (trạm y tế, PKĐK hay bệnh viện các tuyến) là 3 ngày chậm hơn so với khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới là <6h đối với trẻ em và <24h đối với người lớn và đối tượng là trẻ em < 15 tuổi chiếm đến 35,12 %. Số lượng người giao lưu bị nhiễm sốt rét chiếm tới 31,54 % trong tổng số bệnh nhân sốt rét làm cho việc khống chế sốt rét trong thời điểm hiện nay là một vấn đề cần quan tâm. Dự án Sáng kiến khu vực ngăn chặn và loại trừ sốt rét kháng thuốc Artemisinin giai đoạn 2018-2020 gọi tắt là RAI2E do Quỹ Toàn cầu phòng chống Sốt rét, Lao và HIV/AIDS tài trợ được triển khai tại 6 huyện dự án, 52 xã và tại 474 thôn trên địa bàn Quảng Trị là một nguồn lực to lớn trong điều kiện ngân sách dành cho sốt rét từ Trung ương và từ tỉnh ngày càng thu hẹp dần. Với mục tiêu đảm bảo mọi người dân được tiếp cận các dịch vụ chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời và hiệu quả tại các cơ sở y tế nhà nước và tư nhân trong đó quần thế giao lưu, di biến động là đối tượng dễ bị nhiễm sốt rét và đó cũng là rào cản trong tiến trình phòng chống và loại trừ sốt rét theo mục tiêu đã đề ra nên Dự án RAI2E đã dành một nguồn kinh phí cho việc thiết lập các điểm sốt rét. Tại Quảng Trị, qua theo dõi báo cáo cũng như giám sát các hoạt động phòng chống sốt rét tại địa phương, Sở Y tế đã chỉ đạo Ban Quản lý dự án tỉnh phối hợp với Ban Quản lý dự án các huyện thiết lập 10 điểm sốt rét tại Hướng Hóa gồm – xã Ba Tầng, Xy, Thanh, Thuận, Hướng Lộc; tại huyện Đakrông là các xã A Ngo, Ba Nang và xã Đakrông; xã Cam Tuyền của huyện Cam Lộ và xã Vĩnh Hà thuộc huyện Vĩnh Linh. Đặc điểm của các điểm sốt rét được chọn nằm trong vùng sốt rét lưu hành nặng và vừa, phần đông là đồng bào dân tộc thiểu số có tỷ lệ ngủ màn thấp, nhận thức về sốt rét chưa cao, có tỷ lệ nhiễm sốt rét khá lớn nhất là trong mùa truyền bệnh sốt rét và phần đông số ca nhiễm là đối tượng giao lưu như đi rừng, ngủ rẫy, qua biên giới với nhiều lý do khác nhau như khai thác lâm thổ sản, làm nương rẫy, thăm thân nhưng việc thực hiện các biện pháp tránh phơi nhiễm với muỗi truyền sốt rét còn thấp như không thường xuyên mang màn và ngủ màn, đi làm sớm và trở về muộn, không dùng kem xua muỗi tại các phần da hở, khoảng cách đi từ nơi làm đến cơ sở y tế gần nhất còn xa tới hàng giờ thậm chí hàng ngày khi bị sốt, nhiều nơi ở tạm bợ không có vách che nên nếu có phun tồn lưu cũng không thể thực hiện, hơn nữa một số lán trại nằm bên kia biên giới nước bạn Lào.Trong giai đoạn 2018-2020, tại 10 điểm sốt rét trên địa bàn Quảng Trị ghi nhận đến 42.295 lượt người giao lưu qua lại biên giới, đi rừng, ngũ rẫy và 30.913 lượt người được truyền thông trong giai đoạn này; nhờ đó mà tỷ lệ mang màn và ngũ màn trong nhóm dân giao lưu gia tăng từ 16,16% vào năm 2018 lên tới 57,99% vào năm 2020 cho thấy hoạt động hiệu quả truyền thông của nhân viên điểm sốt rét. Do đó việc thiết lập 10 điểm sốt rét tại các địa bàn trọng điểm có đông đối tượng giao lưu qua bên kia biên giới, đi rừng, ngủ rẫy rất cần thiết trong thời điểm sốt rét hiện nay, là một nguồn lực bổ sung nhằm theo dõi các đối tượng nguy cơ cao, các biện pháp phòng chống sử dụng cho nhóm đối tượng này như mang theo màn, võng màn, số người sốt, phát hiện và điều trị cho đối tượng bị nhiễm bệnh sốt rét thông qua lam máu, test chẩn đoán nhanh và các loại thuốc sốt rét thích hợp theo phác đồ quy định của Bộ Y tế. Ngoài ra, các cán bộ tại các điểm sốt rét còn tăng cường số lần truyền thông nhằm chuyển tải các thông điệp về phòng chống sốt rét như Ngủ màn, đặc biệt là màn tẩm hóa chất diệt là biện pháp phòng chống sốt rét tốt nhất; Khi bị sốt hãy đến ngay các cơ sở y tế để được phát hiện và điều trị kịp thời; Hãy uống thuốc sốt rét theo chĩ dẫn của cán bộ y tế; Thuốc sốt rét được cấp miễn phí… Củng cố mạng lưới y tế cơ sở, đặc biệt tại các xã vùng biên giới, trọng điểm sốt rét cùng với việc thiết lập các điểm sốt rét giúp theo dõi và quản lý, truyền thông, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả cho các quần thể dễ bị nhiễm bệnh sốt rét như quần thể giao lưu, di biến động sẽ giúp ngành y tế bước đầu kiểm soát và khống chế sốt rét, từng bước hướng tới loại trừ ở những vùng còn nhiều người mắc sẽ góp phần vào việc đạt được các mục tiêu đề ra trong lộ trình phòng chống và loại trừ sốt rét nói riêng và góp phần vào công tác bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân nói chung trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
|
TRANG CHỦ
