Một cơ quan khác của Liên Hiệp Quốc (UN) là Tổ chức Lương Nông thế giới (FAO) đã cảnh báo các gia đình tại ba nước này đang có nguy cơ bị suy dinh dưỡng và thiếu dinh dưỡng. Vincent Martin, từ FAO cho biết 70% dân số được phỏng vấn tại Sierra Leone đã ăn chỉ một bữa ăn trong một ngày từ khi có dịch bệnh chứ không phải là hai hoặc ba bữa. Cơ quan này cho biết, việc giới hạn di chuyển đã dẫn tới việc mua khẩn cấp số lượng lớn, dự trữ thực phẩm và giá cả leo thang nghiêm trọng. WHO cho biết trong tuần này rằng dịch bệnh Ebola tại Cộng hòa dân chủ Công-gô (DRC) đã chấm dứt, trong khi tại Nigeria đã chấm dứt hồi cuối tháng 10/2014. Theo các hướng dẫn của WHO một nước có thể tuyên bố sạch vi-rút khi vượt qua 42 ngày không có ca bệnh mới, thời gian 42 ngày tức là gấp đôi thời gian ủ bệnh tối đa của Ebola. Vào hôm thứ năm các nhà khoa học cho biết công việc tạo ra vắc-xin Ebola đã có những tiến bộ mới, một vắc-xin thử nghiệm mới đã kích hoạt sự phản ứng hệ miễn dịch đầy triển vọng từ 20 người tình nguyện khỏe mạnh trong một thử nghiệm mở đầu và cho rằng nó sẽ bảo vệ khỏi sự nhiễm bệnh. Các thử nghiệm một loại thiết bị có thể chẩn đoán mắc Ebola trong vòng 15 phút sắp bắt đầu tại Guinea, thử nghiệm này có thể phân tích máu hoặc nước bọt nhanh gấp sáu lần so với những biện pháp đang được sử dụng tại Tây Phi.

Lập bản đồ dịch bệnh

Ngày 28/11/2014. BBC News – Lập bản đồ dịch bệnh (Ebola: Mapping the outbreak). Dịch bệnh Ebola tại Tây Phi lần đầu tiên được báo cáo vào tháng 3/2014 và đã nhanh chóng trở thành đợt dịch bệnh nguy hiểm nhất từ khi được phát hiện vào năm 1976, thực tế dịch bệnh hiện tại đang càn quét khu vực này đã cướp đi sinh mạng nhiều hơn tổng số các dịch bệnh Ebola trước đó cộng lại tại 6 quốc gia: Liberia, Guinea, Sierra Leone, Nigeria, Hoa Kỳ và Mali. WHO cho rằng con số này chưa phản ánh đúng thực tại, vì việc thu thập dữ liệu quá khó khăn. WHO đã tuyên bố những dịch bệnh Ebola tại Nigeria và Senegal chính thức chấm dứt vì từ ngày 5/9/2014 đã không còn ca mắc mới nào được báo cáo. Tổ chức từ thiện y tế Bác sĩ không biên giới (MSF) đã thuê hàng hàng nhân viên trên khắp Tây Phi để chiến đấu với căn bệnh này, xác nhận rằng trong tuần này đã có sự giảm thiểu đáng kể tại Liberia về số ca mắc Ebola mới. Liberia, quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất do dịch bệnh Ebola với hơn 3.000 người chết đã báo cáo rằng hai phần ba trong số 696 giường bệnh trong các trung tâm điều trị của nước này đã trống. MSF cảnh báo rằng căn bệnh sẽ có thể “bùng phát” lại và lấy Guinea làm dẫn chứng, nơi mà số ca bệnh đang tăng trở lại mặc dù có hai đợt giảm thiểu đáng kể, hiện nay các ca bệnh vẫn còn đang tăng tại Sierra Leone.

Các nhà nghiên cứu từ Tạp chí Y học New England đã lần theo dấu vết dịch bệnh tới một em bé hai tuổi đã tử vong vào tháng 12/2013 tại Meliadou, một ngôi làng nhỏ tại đông nam Guinea. Vào tháng 3/2014 các nhân viên bệnh viện đã báo động với Bộ Y tế Guinea và sau đó là MSF về một căn bệnh bí hiểm tại các khu vực đông nam như Gueckedou, Macenta, Nzerekore và Kissidougou. Căn bệnh này gây ra sốt, tiêu chảy, nôn mửa và có tỷ lệ tử vong cao. Trong số 86 ca bệnh thì 59 ca đã tử vong. WHO sau đó đã xác nhận căn bệnh đó là Ebola.

Dịch bệnh lây lan (Disease spreads)-những dấu mốc quan trọng

Những dấu mốc ghi nhận Ebola tại Tây Phi

Quận Gueckedou tại Guinea, nơi dịch bệnh bắt đầu là một trung tâm thương mại chính của khu vực và vào cuối tháng 3/2014 Ebola đã vượt biên giới vào Liberia, sau đó được xác nhận tại Sierra Leone vào tháng 5/2014, vào tháng 6/2014 MSF đã mô tả dịch bệnh Ebola là ngoài tầm kiểm soát (out of control). Nigeria phát hiện ca bệnh đầu tiên vào tháng 7/2014, cũng vào cùng tháng này, hai bác sĩ hàng đầu tử vong do Ebola tại Liberia và Sierra Leone. Vào tháng 8/2014 cơ quan y tế của UN đã tuyên bố một “tình trạng y tế công cộng khẩn cấp toàn cầu” (international public health emergency) cho rằng một phản ứng toàn cầu là điều then chốt để ngăn chặn sự lây lan của vi-rút. Senegal đã báo cáo ca bệnh Ebola đầu tiên vào ngày 29/8/2014, các quan chức cho biết rằng một người đàn ông trẻ từ Guinea đã di chuyển tới Senegal mặc dù đã nhiễm vi-rút. Vào tháng 9/2014, tổng giám đốc WHO Margaret Chan cho biết số lượng bệnh nhân đã “tăng nhanh hơn rất nhiều hơn khả năng kiểm soát” (moving far faster than the capacity to manage them). Giám đốc CDC tại Hoa Kỳ, Thomas Frieden vào tháng 10/2014 cho biết rằng dịch bệnh Ebola tại Tây Phi không giống bất kỳ điều gì kể từ khi xuất hiện đại dịch HIV/Aids. Các nhà chức trách tại Mali đã xác nhận ca Ebola tử vong đầu tiên của nước này là một bé gái hai tuổi vào ngày 25/10/2014 sau khi đã di chuyển hàng trăm kilomet bằng xe buýt từ Guinea qua Mali với các triệu chứng của căn bệnh, hiện nay Mali đang đấu tranh với đợt sóng thứ hai của vi-rút chết chóc này. Một nhà truyền giáo đạo Hồi từ Guinea, người đã được chẩn đoán ban đầu là có vấn đề ở thận, đã được điều trị tại một phòng khám tại Bamako và tử vong vài ngày sau khi vào Mali. Hai nhân viên y tế đã chăm sóc cho người này cũng tử vong sau khi tiếp xúc với vi-rút, tổng cộng Mali đã ghi nhận 6 ca tử vong do Ebola.

Những dấu mốc ghi nhận Ebola ngoài Tây Phi (Ebola outside West Africa)

*Trong hầu như 3 ca bệnh bệnh nhân đã bị nhiễm Ebola trong khi ở Tây Phi, việc lây nhiễm bên ngoài khu vực châu Phi giới hạn ở nhân viên y tế tại Madrid và tại Dallas. DRC cũng đã báo cáo về một vụ dịch khác không liên quan đến chủng Ebola. Ca bệnh đầu tiên được chẩn đoán mắc vi-rút chết người này tại đất Hoa Kỳ đã được công bố vào ngày 1/10/2014. Thomas Eric Duncan, 42 tuổi, người đã tiếp xúc với vi-rút tại Liberia trước khi du lịch tới Hoa Kỳ đã tử vong vào ngày 8/10/2014, trước đó người này không hề biểu hiện triệu chứng của bệnh cho tới ngày 24/9/2014 tứ là 5 ngày sau khi tới Hoa Kỳ, tất cả những người tiếp xúc với bệnh nhân này đã được giám sát phát hiện triệu chứng. Hai nhân viên y tế tại Dallas, Texas, người đã điều trị Duncan đã được xét nghiệm dương tính với Ebola sau khi người bệnh tử vong nhưng cả hai đã hồi phục. Y tá người Tây Ban NHa Teresa Romero là người đầu tiên tiếp xúc với vi-rút bên ngoài Tây Phi, cô là thành viên của một nhóm y tế gồm khoảng 30 nhân viên tại Bệnh viện Carlos II tại Mardid chăm sóc cho hai người truyền giáo đã trở về từ Liberia và Sierra Leone sau khi bị nhiễm bệnh. Đức, Na-uy, Pháp, Ý, Thụy Sĩ và Anh cũng đã điều trị những bệnh nhân đã tiếp xúc với vi-rút tại Tây Phi.

Các ca bệnh đang chững lại? (Are cases levelling off?)

Những nỗ lực để giải quyết Ebola đã bị cản trở bởi sự kháng cự mãnh liệt từ các cộng đồng địa phương-nơi có lịch sử hay nghi ngờ đối với sự can thiệp của bên ngoài, điều này đã làm cho những chủng lây nhiễm mới nổi lên. Trong vài tuần vừa qua, các quan chức y tế nhận định rằng căn bệnh đang bước vào một giai đoạn mới với một số biểu hiện chậm lại rõ rệt tại một số khu vực bị ảnh hưởng ở ba nước, đặc biệt là Guinea và Liberia. Theo WHO, tình trạng lây lan vẫn còn mạnh ở Sierra Leone, đặc biệt ở phía tây và bắc nước này.

Bối cảnh dịch bệnh 2014 (2014 outbreak in context)

Ebola đã được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1976 và xảy ra ở khu vực cận hoang mạc Sahara châu Phi. Thông thường có ít hơn 500 ca bệnh được báo cáo hằng năm và nhìn chung không có ca nào đã được báo cáo trong giữa năm 1979 và 1994. Vào tháng 8/2014, WHO đã xác nhận một vụ dịch Ebola khác tại DRC, đến đầu tháng 10/2014 đã có tới 70 ca được báo cáo và 43 ca tử vong. Tuy nhiên, dịch bệnh tại DRC này là một chủng khác của vi-rút và không liên quan tới dịch bệnh tại Tây Phi, đại dịch lớn nhất trong lịch sử.

Những vụ dịch trong quá khứ (Past epidemics)