|
Muỗi miễn nhiễm sốt rét? Phương pháp đầy hứa hẹn cần được nghiên cứu sâu hơn
Ngày 14/06/2016. WASHINGTON (AP). Malaria News-Muỗi miễn nhiễm sốt rét? Phương pháp đầy hứa hẹn cần được nghiên cứu sâu hơn (Malaria-proof mosquito? Tool promising but needs more study). Một công nghệ mới đầy mạnh mẽ hứa hẹn việc biến đổi gen nhanh chóng để làm cho những con muỗi miễn nhiễm với bệnh sốt rét, loại trừ loài muỗi mang vi-rút Zika hoặc là tiêu diệt một loài xâm lăng, nhưng một báo cáo gần đây cho biết “phương pháp phát động gen này” (gene drives) chưa sẵn sàng để thả vào tự nhiên.
Các nhà cố vấn chính phủ cho rằng cần phải có nhiều nghiên cứu hơn được tiến hành để có thể sử dụng an toàn công nghệ phát động gen (gen drive) và hiểu rõ các hậu quả sinh thái và xã hội của việc cơ bản can thiệp sự tiến hóa, làm lan rộng những thay đổi di truyền trong quần thể côn trùng, động vật hoặc thực vật nào đó nhanh hơn tự nhiên. Viện hàn lâm khoa học, kỹ sư và y dược quốc gia (National Academies of Sciences, Engineer and Medicine) nhấn mạnh rằng trên toàn thế giới công chúng cần một tiếng nói trong việc liệu có hay không và làm thế nào gen drive cuối cùng được sử dụng, đặc biệt vì một số công nghệ gendrive có thể được dự định dùng cho các quốc gia thu nhập thấp. Chuyên gia nghiên cứu đạo đức y học Elizabeth Hietman từ Đại học Vanderbilt, người đồng chủ tịch ủy ban Các Viện hàn lâm Quốc gia cho biết: “Việc giao tiếp công chúng phải đặt lên hàng đầu”. Gen drive sắp được đưa vào sử dụng, một phòng thí nghiệm California mới đây đã cho nở những con muỗi phát tán gen chặn sốt rét mỗi lần chúng sinh sản, các nhà nghiên cứu cho biết nó sẽ có thể tiêu diệt quần thể một loài muỗi khác-loài lây lan vi-rút Zika và sốt xuất huyết bằng cách làm chúng vô sinh. Tương tự như vậy, gen drive một ngày nào đó có thể được sử dụng để tiêu diệt các loài xâm lấn như là động vật gặm nhấm xâm lấn phá hoại thực vật và động vật bản địa trên nhiều hòn đảo trên thế giới mà không dùng các hóa chất độc hại hoặc chúng có thể giúp làm đảo ngược tình trạng kháng thuốc trừ sâu ở một loại cỏ dại làm thiệt hại mùa vụ. Thành viên ủy ban Jason Delborne, một giảng viên khoa học, chính sách và xã hội tại Đại học Bang North Carolina cho biết: “Biện pháp gen drive này có thể mang lại giải pháp an toàn hơn, ít tốn kém và bền vững hơn”. Tuy nhiên, báo cáo cũng đề cao sự thận trọng, nghiên cứu được tiến hành từng bước cũng đặt ra những câu hỏi về tác động của công nghệ này cho biết rằng gene drive nên được nghiên cứu trước tiên trong phòng thí nghiệm trước khi chuyến sang các giai đoạn thử nghiệm thực địa được kiểm soát nghiêm ngặt trong nhà kính, chuồng có màng ngăn hoặc thậm chí là ở các hòn đảo xa xôi, để hạ thấp bất kỳ nguy cơ trốn thoát này nhằm giúp xác định xem liệu các sinh vật được điều chỉnh theo cách độc đáo này có nên được thả vào môi trường hay không. Viện Y học quốc gia (NIH), cơ quan đã yêu cầu báo cáo, đã hoan ngênh các phát hiện này. Viện trưởng NIH TS. Francis Collins cho biết: “Việc tiếp cận tới biện pháp đầy tiềm năng điều chỉnh bộ gen không thể đảo ngược cả một loài này là một khám phá ngoạn mục”, ông cho biết thêm rằng việc cần phải thận trọng nghiên cứu “dường như chính là vấn đề hai mặt, đó là tiềm năng đầy thú vị của công nghệ này và sự không chắc chắn về tác động sinh thái của nó”. Ủy ban này cũng cảnh báo đừng nhầm lẫn gene drive với nhiều công nghệ gen khác mà các nhà khoa học đã sử dụng từ lâu, ví dụ một hãng công nghệ sinh học muốn thử nghiệm trong những con muỗi Florida Keys đã được biến đổi gen để sản sinh ra thế hệ con cháu không thể sống sót bên ngoài một phòng thí nghiệm, việc biến đổi đó sử dụng một công nghệ gen truyền thống nghĩa là bất kỳ sự sụt giảm quần thể sẽ trở nên chậm hơn và dễ kiểm soát hơn nếu gen drive đã được sử dụng.
Sự khác biệt là gì? (What’s the difference?) Thông thường các gen có cơ hội được thừa hưởng là 50-50, công nghệ Gene drive làm thiên vị về phía sự thừa hưởng này cho phép các nhà khoa học tinh chỉnh gen một sinh vật để mang một đặc tính cụ thể nào đó và sau đó đảm bảo nó sẽ lan rộng hầu như tới tất cả con cháu của nó. Mặc dù chỉ hoạt động ở một số loài sinh sản nhanh nhất định nhưng có nghĩa là toàn thể quần thể sẽ bị ảnh hưởng trong chỉ một vài thế hệ, các nhà khoa học đã biết điều này đôi khi xảy ra trong tự nhiên khi một số loài thừa hưởng những gen nhất định ở tỷ lệ cao hơn mong đợi. Trong một nửa thế kỷ, họ đã cố gắng khai thác triển để sức mạnh sinh học này nhưng gần đây nghiên cứu đó đã được đẩy lên tầm cao mới nhờ công nghệ tinh chỉnh gen có tên CRISPR cho phép tinh chỉnh chính xác DNA ở những tế bào sống. Không ai biết được việc thay đổi toàn bộ quần thể sẽ ảnh hưởng tới môi trường sống nhanh tới như thế nào, điều gì sẽ xảy ra nếu tiêu diệt các loài xâm lấn sẽ khiến điều gì đó tệ hại hơn thay thế chỗ trống đó? điều gì sẽ xảy ra nếu sự biến đổi lan sang một loài không được dự tính trước? Hơn nữa, Ủy ban này cũng cảnh báo gene drive sẽ lan rộng qua các biên giới quốc gia, đồng thời kêu gọi sự hợp tác lập pháp và khoa học quốc tế và đã chỉ ra rằng thậm chí ở Hoa Kỳ vẫn không rõ ai là người phụ trách. Tính đến vấn đề những loài gặm nhấm trên đảo: liệu một gene drive ở một con chuột sẽ được kiểm soát như là một loại thuốc cho động vật bởi Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm (FDA) hoặc một loại chất độc đối với loài gặm nhấm bởi Cơ quan bảo vệ môi trường (Environmental Protection Agency) hoặc một loài phá hoạt thực vậy bởi Bộ Nông nghiệp (Agriculture Department)? Một số các nhà khoa học hàng đầu cũng đã và đang xử lý các mối lo ngại này, tại Đại học Calironia-Irvine, nhà sinh học phân tử Anthony James hy vọng bắt đầu các thử nghiệm lâm sàng về những con muỗi miễn nhiễm sốt rét trong một vài năm và đang làm các bước khoa học, lập pháp và y đức để cho “mọi người đồng ý chúng tôi đã làm đúng” (people agree we’ve done it right way). Nhà tiên phong về gene-drive ở Viện Công nghệ Massachusetts Kevin Esvelt đã khen ngượi các khuyến nghị này nhưng cũng thúc giục các nhà nghiên cứu công bố tất cả các thí nghiệm của họ. Ông nói: “Các hệ thống gene drive về bản chất là thay đổi môi trường chung, tối thiểu chúng ta cần có phép lịch sự thông tin cho mọi người biết kế hoạch và đưa ra quan điểm trước khi chúng ta bắt đầu”.
|
TRANG CHỦ
